وجود فرد معتاد در یک خانواده نه تنها زندگی خود فرد بلکه زندگی همه اعضای خانواده را تحت تاثیر قرار می دهد، در این شرایط خانواده نسبت به تغییر رفتار اقدام می کند تا فرد معتاد ترک کند اما آنچه مهم است مراقبت از ترک می باشد تا فرد دوباره به سوی مواد بازنگردد در واقع ترک پایان راه نیز بلکه شروع مرحله مراقبت از ترک است.
میتوان گفت در مسیر ترک اعتیاد خانواده نقش بسیار مهمی را ایفا می کند و در صورتی که در این مسیر گام های درست برداشته شود نتیجه مطلوبی حاصل می شود. در واقع مراقبت از ترک و عدم بازگشت دوباره فرد به سمت اعتیاد یکی از مهمترین مواردی است که توجه جدی به آن اهمیت بسزایی دارد در ادامه با ما همراه باشید تا بیشتر با نقش خانواده در مراقبت از ترک اعتیاد به مواد اعتیاد آور آشنا شوید.
اهمیت مراقبت از ترک
این امر بسیار طبیعی است که فرد معتاد بعد از ترک مواد مخدر، میل دوباره به مصرف مواد دارد و این میل ناشی از بی ارادگی و عدم تمایل فرد به سالم ماندن نیست ، بلکه به دلیل خاصیت بیماری اعتیاد است که مانند یک بیماری مزمن همواره نیاز به مراقبت دارد و در صورت عدم مراقبت های لازم بعد از ترک بازگشت و مبتلا شدن فرد محرز می باشد.
ذکر این نکته ضروری است که ترک اعتیاد درمرحله اول ساده تر از مرحله مراقبت از ترک می باشد یعنی در صورتی که فرد معتاد در مرحله اول اعتیاد خود را ترک کرد نمی توان به صورت قطعی گفت که فرد درمان شده است بلکه تازه قدم اول درمان را برداشته و مراقبت های بعد از ترک اهمیت بسزایی در سالم ماندن فرد دارد. تحقیقات نشان می دهد در صورت عدم مراقبت های لازم و عدم توجه به مسیر درمان 90 درصد افراد بعد از ترک دوباره به سمت مواد کشیده شده اند. مشاوره و ارتباط با روانشناسان متخصص در زمینه ترک اعتیاد باید به صورت پیوسته تا سالها بعد از ترک مواد وجود داشته باشد تا این مسیر به بهترین شکل طی شود و فرد سلامتی کامل را بدست آورد.
وظایف خانواده در مراقبت از ترک مواد
مهمترین وظیفه خانواده در ترک مواد عزیزانشان این است که برای ترک او را تشویق کنند تا از یک مرکز درمانی و یا متخصصین درمانگر در زمینه اعتیاد کمک بگیرد، در واقع پروسه درمان از ابتدا باید زیر نظر یک متخصص رواندرمانگر باشد تا فرد تمام مراحل را طبق اصول مشخص و علمی طی کند. اقدام به ترک به صورت خودسرانه نتیجه ای جز بازگشت دوباره به سوی مواد نخواهد داشت.
بعد از ترک نیزدرمان به پایان نمی رسد بلکه تازه مرحله مراقبت از ترک شروع خواهد شد که نقش خانواده در این مرحله بسیار پررنگ است باید گفت روند درمان زیر نظر یک روانشناس حاذق همچنان باید ادامه پیدا کند تا فرد این مسیر پر پیچ و خم را با کمک خانواده و درمانگر خود به بهترین نحو طی کند. توجه به موارد زیر توسط خانواده برای مراقبت از ترک اهمیت بسزایی دارد:
- حفظ انسجام خانواده و دوری از سرزنش و پرخاشگری: توجه نمایید فرد در مسیر ترک بسیار تحریک پذیر است پس باید از وی حمایت عاطفی شود.
- پیگیری روند درمان و شرکت بیمار در جلسات و مشاوره های درمانی: ممکن است بیمار در طی درمان بی حوصله باشد و تمایلی به مشاوره نیز نداشته باشد در این شرایط خانواده باید وی را متقاعد به ادامه روند درمان نماید.
- واگذاری مسئولیت و وظایف مناسب: در طول روند درمان با توجه به سیر بهبودی مسئولیت هایی را به وی بسپارید در ابتدا مسئولیت های سبکتر و کم کم وظایف سخت تر را انجام دهد.
- در زمان هایی که میل به مصرف مواد دارد با او صحبت کنید: مسیر سختی را که طی کرده است به او یاداور شوید . در این شرایط ارتباط سریع با مشاور اهمیت دارد.
- دور شدن از محیط گذشته: بهتر است هر آنچه که که معتاد را یاد مواد می اندازد از او دور کنید حتی در صورت امکان تغییر محیط زندگی.
عواملی که احتمال بازگشت به اعتیاد بعد از ترک را افزایش میدهد
شناخت عواملی که احتمال لغزش فرد بعد از ترک را افزایش می دهد اهمیت دارد تا نسبت به کاهش این عواکمل اقدام کرده تا موفقیت فرد در مسیر تر تضمین شود
شرایط روانی فرد
اکثر افراد معتاد دارای مشکلات روانشناختی و افسردگی هستند که این مشکل بعد از ترک به شکل حادی عود می کند در این شرایط کنترل شرایط روانی فرد و استفاده از راهکارهای روان درمانی اهمیت بسزایی دارد تا فرد برای آرامش خود میل دوباره به مصرف نداشته باشد.
طرد شدن توسط خانواده
فرد معتاد بعد از ترک شرایط خوبی ندارد و ممکن است لغزش هم داشته باشد در این شرایط باید از جانب خانواده حمایت شود توجه نمایید فرد حتی بعداز ترک هنوز بیمار است و بسیار تحریک پذیر می باشد و در صورت طرد شدن از خانواده بازگشت قطعی او به سمت مواد محرز است پس صبر و تلاش و حمایت خانواده اهمیت بسزای در مراقبت از ترک دارد.
ارتباط با محیط و افراد سمی
بهتر است در صورت امکان محیط، دوستان و فضایی که فرد در زمان مصرف با آن در ارتباط بوده تغییر نماید و هر آنچه که باعث یادآوری زمان مصرف برای فرد می شود حتی المقدور حذف شود.
پژوهش های انجام شده در زمینه روش های درمانی مراقبت از ترک
بر اساس تحقیقات انجام شده روش های روان درمانی و همچنین پیوستن به گروه های معتادان گمنام(ان ای) و انجمن کنگره 60 در مسیر ترک و مراقبت های ترک بسیار تاثیر گذار است.
فرد معتاد در جلسات مشاوره و جلسات رواندرمانی احساسات، مشکلات و آنچه در سر دارد را بازگو می کند و روش های درمان جایگزین برای مشکلات خود دریافت می کند تا برای فرار ازآن ها دوباره به سوی مصرف مواد بازنگردد. در جلسات درمانی علاوه بر دریافت مشاوره امکان دارد درمانگر متناسب با شرایط فرد داروهای مناسب را نیز تجویز نماید.