بیماری ام‌اس (MS)

بیماری ام‌اس یا مولتیپل‌اسکلروزیس یک بیماری خودایمنی مربوط به سیستم عصبی مرکزی است. منظور از سیستم عصبی مرکزی همان مغز و نخاع می‌باشد.

در بیماری ام‌اس، سیستم ایمنی بدن به غلاف میلین اطراف سلول‌ها عصبی حمله کرده و اختلالاتی در فعالیت سیستم عصبی و انتقال پیام‌ها ایجاد می‌کنند.

دلیل اصلی بیماری ام‌اس یا مولتیپل‌اسکلروزیس هنوز شناخته نشده است.

هم‌چنین درمان قطعی برای بیماری ام‌اس وجود ندارد. درمان‌ها موجود به کنترل عوارض و علائم ناشی از بیماری کمک می‌کنند.

در ادامه مطلب به معرفی علائم، دلایل، تشخیص و درمان‌ها بیماری ام‌اس می‌پردازیم.

ام‌اس چیست؟

یک بیماری خودایمنی مربوط به سیستم عصبی مرکزی است. سیستم ایمنی بدن فرد به اشتباه به غلاف میلین سلول‌ها عصبی حمله کرده و بافت میلین را از بین می‌برد.

غلاف میلین به افزایش سرعت انتقال پیام‌ها عصبی و حفاظت از سلول‌ها عصبی را به عهده دارد.

صدمه به غلاف میلین موجب اختلال در ارتباط بین بخش‌ها مختلف سیستم عصبی شده و به دنبال آن علائم و نشانه‌ها بیماری ام‌اس ظاهر می‌شود.

طیف وسیعی از اختلالات بیماری ‌ام‌اس شناخته شده است. علائم مربوط به اختلالات با توجه به منطقه مغزی درگیر با یکدیگر تفاوت دارند.

علل بروز ‌ام‌اس

علت مشخصی برای بروز بیماری ام‌اس وجود ندارد. مواردی برشمرده شده که احتمالا در بروز ام‌اس نقش دارند.

محل زندگی و منطقه جغرافیایی، استرس‌ها کاری و اجتماعی، خستگی‌ها، کمبود ویتامین D در بدن، زمینه ابتلا به عفونت‌ها ویروسی در کودکی، استفاده از سیگار و دخانیات، مصرف زیاد نمک، وراثت از علل بیماری ام‌اس نام برده شده‌اند.

لازم است در این‌جا اشاره کنیم که ام‌اس یک بیماری ارثی و ژنتیکی نیست. اما مطالعات نشان می‌دهند که افرادی که یکی از اعضا خانواده‌شان مبتلا به ام‌اس است، در معرض خطر بیشتری است.

علائم و نشانه‌ها

طیف گسترده‌ای از علائم مربوط به مغز، نخاع و اعصاب بینایی در بیماری مزمن ام‌اس دیده می‌شود. علائم ناشی از ام‌اس عبارتند از:

دوبینی و تاری دید
کور رنگی
درد چشم
از دست دادن بخشی از بینایی یا از دست دادن آن به طور کامل
عدم تعادل و مشکل در راه رفتن
بی‌حسی اندام‌ها
گزگز دست‌ها و پاها
ضعف یک طرفه یا ضعف قسمت تحتانی بدن
اسپاسم و گرفتگی عضلات
ریزش مو
تشنج
اختلال تفکر و حافظه
مشکلات یادگیری و تمرکز
خستگی و سرگیجه
مشکلات جنسی
اختلالات مربوط به روده و مثانه
تغییر در احساسات افراد مانند افسردگی
مشکل در صحبت کردن
ناتوانی در بلع غذا به دنبال آسیب به اعصاب حلق و دهان
کاهش شنوایی
لرزش اندام‌ها

تشخیص

تشخیص بیماری ام‌اس با مشاهده علائم اولیه مانند تاری دید، دوبینی، عدم تعادل و اختلال در راه رفتن، بدن درد، گزگز و خواب رفتن اندام‌ها و…. امکان‌پذیر است.

اگر علائم فوق بیشتر از ۲۴ ساعت طول بکشد، بهتر است به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.

علاوه بر مشاهده علائم اولیه، انجام برخی آزمایشات جهت تشخیص ام‌اس توسط پزشک درخواست می‌شود.

در مواردی ممکن است نیاز به انجام MRI نیز باشد. گاهی تشخیص قطعی بیماری ‌ام‌اس تا ماه‌ها طول خواهد کشید. بهتر است در این دوران به پزشک اعتماد کرده و از دستورات او پیروی کنید.

روش‌ها درمانی

ام‌اس درمان ندارد و تا پایان عمر فرد باقی است. روش‌ها درمانی موجود به کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی فرد کمک می‌کند.

داروها موجود به کاهش دفعات حمله بیماری و کاستن از شدت آن کمک می‌کنند. هم‌چنین داروها به کنترل علائم نیز کمک می‌کنند.

داروها تجویزی شامل مسکن‌ها، شل‌کننده‌ها عضلانی، ضد اسپاسم‌ها است. معمولا یک رژیم چند دارویی برای بیمار در نظر گرفته می‌شود.

برای بهبود علائمی مانند خستگی و ضعف و هم‌چنین افزایش سطح انرژی فرد، فیزیوتراپی تجویز می‌گردد.

گفتار درمانی در خصوص بیمارانی که با اختلال در صحبت کردن روبرو هستند، به کار گرفته می‌شود.

در رابطه با اختلالات تفکر، حافظه، یادگیری ممکن است توان‌بخشی شناختی انجام شود.

رژیم غذایی مناسب که شامل پروتئین، غلات، کربوهیدرات، میوه و سبزی، آجیل، دانه‌ها روغنی به میزان کافی باشد، یکی از روش‌ها درمانی است.

توصیه به انجام ورزش‌ها سبک و مدیتیشن به بهبود کیفیت زندگی و بالا بردن عملکرد فرد کمک می‌کند. حفظ وزن در محدوده نرمال به راحتی تحرک و فعالیت فرد کمک می‌کند.

اصلاح سبک زندگی مانند عدم مصرف سیگار و دخانیات، قرار نگرفتن در معرض استرس‌ها غیرضروری، ورزش‌ها سبک، رژیم غذایی مناسب، دریافت کافی ویتامین D، حفظ روحیه و پیروی از دستورات پزشک لازم و ضروری است.