ترامادول دارویی مسکن و ضد درد است که مصرف بیش‌ازحد آن می‌تواند منجر به اعتیاد گردد. عوارض جسمی و روحی این ماده بسیار متنوع است و به دلیل تداخل دارویی زیادی که دارد می‌تواند بسیار خطرناک باشد. با ترک زودهنگام و به‌موقع ترامادول می‌توان از عوارض ماندگار و جبران‌ناپذیری که در طولانی‌مدت منجر می‌شود، جلوگیری کرد.
ترامادول چیست ؟
ترامادول دارویی اپیوئیدی و ضد درد است که مانند مرفین باعث تسکین دردهای متوسط تا شدید می‌شود. این ماده به دو صورت خوراکی (قرص) و تزریقی در بازار موجود است و قدرت تأثیرگذاری حالت تزریقی آن بیشتر است. باوجوداینکه ترامادول تأثیری همچون مرفین روی کاهش احساس درد دارد اما برخلاف آن باعث هوشیار شدن و نوعی احساس سرخوشی می‌گردد. برخی از متخصصین بر این عقیده‌اند که مصرف طولانی‌مدت و زیاد ترامادول می‌تواند در افزایش احتمال ابتلا به عفونت‌های شدید معده و نیز برخی سرطان‌های دستگاه گوارش دخالت داشته باشد. این اثرات باعث شده تا مصرف این ماده بااحتیاط و به‌صورت کوتاه‌مدت و موقت صورت گیرد.
نحوه تشخیص اعتیاد به ترامادول
مصرف بیش‌ازحد ترامادول باعث اعتیاد و وابستگی روانی و جسمی به آن می‌شود و فرد مصرف‌کننده مجبور خواهد بود برای حفظ انرژی خود و برقراری حالت تعادل خلقی، به استعمال مقادیر هرچه بیشتر این ماده اقدام کند. علائم ماده ترامادول همان‌طور که پیش‌ازاین به آن اشاره شد مانند ماده مرفین است و می‌توان از روی حالات فرد احتمال داد که تجربه مصرف داشته است؛ اما برای تشخیص گذاری قطعی، هیچ راهی بهتر از انجام آزمایش‌های لازم در کلینیک‌های ترک اعتیاد نیست.
از نشانه‌ها و علائمی که در افراد مبتلابه مصرف ترامادول به چشم می‌خورد، می‌توان به تظاهرات جسمی و رفتاری اشاره کرد که به شرح زیر هستند:
علائم رفتاری
- احساس خواب‌آلودگی در طی روز
- خستگی مفرط و بی‌رمق بودن بی‌دلیل
- ابراز پرخاشگری و خشونت‌طلبی
- کمبود یا نداشتن اعتمادبه‌نفس
- بی‌توجه شدن نسبت به نظافت و بهداشت شخصی
- گوشه‌گیری و خودداری از حضور در جمع
- بی‌تفاوت شدن نسبت به اعضای خانواده و اجتماع
- حواس‌پرتی و نگاه‌های خیره به مدت طولانی
- از دست دادن قدرت بیان درست کلمات در حین صحبت کردن
- کم‌تر شدن فعالیت‌های جسمی و اجتماعی
- تغییرات ناگهانی و بی‌دلیل خلق‌وخو
- دچار شدن به بی‌قراری‌های شدید روحی
علائم جسمی
- تجربه حملات صرع و تشنج در صورت اوردوز (در افراد مبتلابه صرع این عارضه شایع‌تر است)
- مشکلات تنفسی در صورت اوردوز و کاهش و نقص در جذب اکسیژن
- مشکلات گوارشی مانند کم‌اشتهایی، دردهای ناحیه شکم، نفخ شکمی و یبوست
- به‌هم‌ریختگی دوره قاعدگی و مشکوک شدن به یائسگی زودرس در بانوان
- کاهش سطح هموگلوبین خون و کاهش افت فشارخون
- متورم شدن لب‌ها، زبان
- ایجاد کهیر بر روی صورت
- احتباس و تکرر ادرار و دفع غیرعادی پروتئین از طریق ادرار
- اختلال در حفظ تعادل هنگام راه رفتن
- بروز مشکلات جنسی در طولانی‌مدت و با ادامه مصرف
- احساس خارش و ایجاد ضایعات پوستی در نواحی مختلف بدن
- قرمز شدن و خماری چشم‌ها
- بروز اختلالات بینایی
- سردرد و سرگیجه
- اسهال و تهوع
- تعریق بیش‌ازحد بدن
برای ترک ترامادول چه‌کار باید کرد ؟
ترک و درمان اعتیاد به ترامادول ب تنهایی و یا در منزل کار سخت و طاقت‌فرسایی است؛ زیرا ترامادول باعث اعتیاد شدیدی می‌شود، وابستگی جسمی و روانی بسیار زیادی دارد. همچنین به دلیل موارد منع مصرفی متعدد و تداخلات دارویی که با بسیاری از مواد دیگر دارد، اقدام به ترک اعتیاد به‌تنهایی و در انزوا، حتی خطرناک بوده و ممکن است صدمات جبران‌ناپذیری به فرد وارد کند.
لازم به ذکر است که ترک ناگهانی ترامادول به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود، زیرا باعث بروز مشکلات مختلف جسمی و روحی می‌گردد و حتی ممکن است بیمار را به سمت مصرف مجدد آن سوق دهد.
تمام این موارد نشان‌دهنده لزوم بسیار زیاد مراجعه به مشاوران و روانشناسان متخصص در حوزه ترک اعتیاد است. با این کار می‌توان از راهنمایی‌های منطقی و علمی برای قدم گذاشتن در مسیر ترک این ماده اعتیادآور بهره برد.
تست اعتیاد به ترامادول
به‌طورکلی دو نوع تست برای تشخصی اعتیاد به ماده ترامادول استفاده می‌شود. تست آزمایشگاهی و تست غربالگری. در تست های آزمایشگاهی، نتیجه به کمک نمونه‌گیری از خون، ادرار، براق یا مو افراد تعیین می‌گردد. تست های غربالگری نیز به‌وسیله کیت‌ها یا تست نواری انجام می‌شود که نسبت به نوع اول، از دقت کمتری برخوردار بوده و احتمال خطا و اشتباه دارند. می‌توان از تست های غربالگری برای تشخیص احتمالی در منزل استفاده کرد. این تست‌ها قیمت ارزان‌تری دارند و می‌توان آن‌ها را از داروخانه‌ها تهیه کرد.
عوارض اعتیاد به ترامادول
اعتیاد به ترامادول می‌تواند سبب زایمان زودرس در بانوان و یا به دنیا آوردن فرزند ناقص شود. مصرف بیش‌ازحد ترامادول باعث اووردوز شده و با حتی احتمال مرگ در این حالت همراه است. مصرف ترامادول با الکل و یا سایر داروهای خواب‌آور به‌شدت خطرناک است. عوارض زیاد آن باعث شده تا تجویز ترامادول برای کودکان زیر 12 سال و نیز کودکان بزرگ‌تر با مشکلات چاقی و تنفسی توصیه نشود.
گاهی نیز در برخی از افراد، ترامادول باعث بالا رفتن سرتونین و ایجاد بیماری جدی به نام «سندروم سرتونین» می‌گردد. از عوارض این نشانه عبارت‌اند از:
بالا رفتن ضربان قلب، توهم، سرگیجه شدید، تهوع و اسهال شدید، تب بی‌علت، تنفس آهسته و کم‌عمق، خواب‌آلودگی شدید، مشکل در بیدار شدن از خواب، سردرگمی.
درصورتی‌که نشانه‌هایی از این قبیل در فرد مصرف‌کننده دیده شود باید حتماً به پزشک متخصص مراجعه شود.
نحوه ترک اعتیاد به ترامادول
ترک اعتیاد به ترامادول بسته به میزان تأثیر این ماده بر روی افراد و نیز شدت اعتیاد آن‌ها، می‌تواند به‌صورت بستری و یا سرپایی صورت بگیرد. هر دو نوع این روش‌ها نیازمند راهنمایی گرفتن از جلسات مشاوره است؛ اما ازآنجایی‌که اکثر افراد دیر تصمیم به ترک اعتیاد خود گرفته و درنتیجه عوارض زیادی را در هنگام ترک متحمل می‌شوند، تأثیر درمان بستری بیشتر است.
به‌علاوه ترک اعتیاد به‌صورت بستری سبب می‌شود تا بیمار برای مدتی از مشکلات زندگی روزمره جداشده و با تمرکز کامل‌تری روی بهبود خود و ترک اعتیاد به ترامادول کار کنند.