آیا می دانید نحوه درست تعویض دنده چه تاثیری در طول عمر گیربکس خودرو و میزان سوخت مصرفی آن دارد؟
اگر جزو آن دسته از عزیزانی هستید که به تازه گی گواهی رانندگی گرفته اید و پشت فرمان خودرو می نشینید، لازم است بدانید که؛ هر دنده دارای دامنه حرکت و سرعت مؤثر و متناسب با خود است که با دامنه دور موتور در ارتباط می‌باشد.
لازم به ذکر است که زمان تعویض دنده براساس مدل هر خودرو متفاوت و متناسب با آن خودرو هست. این وظیفه راننده است که باید تشخیص بدهد چه زمانی دنده خودرو را تعویض کند.
باید توجه داشت که زمان تعویض دنده خودرو در مسیرهای صاف، سربالایی و سر پایینی یکسان نیست.
منظور از دنده سبک و سنگین چیست و استفاده درست از هر کدام چه زمانی می باشد ؟
معمولاً دنده‌های سبک دنده هایی هستند که برای گاز دادن و سرعت گرفتن خودرو مورداستفاده قرار می‌گیرند. این دنده‌ها قدرت زیادی ندارند و تنها برای افزایش سرعت بکار می‌روند. بیشترین موارد استفاده از دنده‌های سبک هنگام رانندگی در جاده‌های بین شهری، آزاد راه‌ها و اتوبان ها می باشد.
در مقابل دنده‌های سبک دنده‌های سنگین قرار دارند که دارای قدرت زیاد اما سرعت پائینی هستند. معمولاً زمان درست استفاده از این دنده ها در هنگام حرکت از جاده‌های شیب‌دار، عبور از دست اندازها، عبور از پیچ‌ها و هنگام شروع حرکت خودرو است.
استفاده از دنده سنگین در سربالایی و سر پائینی به چه منظور است ؟
از آنجایی‌که دنده‌های سنگین دارای قدرت زیادی هستند امکان بالا رفتن خودرو از جاده های سربالایی را راحت‌تر می‌کنند و همچنین قدرت بالای دنده های سنگین در جاده‌های سرپائینی مانع از شتاب گرفت گرفتن بیش از حد خودرو و انحراف آن از مسیر می شود.
زمان تعویض دنده‌‌‌ای خودرو نسبت به سرعت آن چگونه باید تنظیم شود ؟
به‌طورکلی برای خودروهای دنده دستی ۱ قانون وجود دارد. با توجه به این قانون باید با افزایش هر ۲۵ کیلومتر سرعت خودرو در ساعت یک دنده به بالاتر رفت.
با توجه به این نکته می‌توان دریافت که مناسب‌ترین سرعت برای شروع حرکت خودرو، با سرعت صفر تا سرعت ۲۵ کیلومتر بر ساعت با دنده یک می باشد.
همانطور که متوجه شدید؛ زمان تعویض دنده نسبت به سرعت خودرو به نحوی است که هر چقدر دنده سبک‌تر انتخاب شود با سرعت بالاتری می‌توان رانندگی کرد و برعکس.
طبق قانونی که در ابتدای این بخش ذکر کردیم، سرعت مناسب با هرکدام از دنده های خودرو به شکل زیر است.
- استفاده از دنده ۱ دنده ۱ که سنگین‌ترین دنده خودرو نیز به شمار می رود معمولاً برای رانندگی سرعت ۰ تا ۲۵ کیلومتر در ساعت مناسب است
- استفاده از دنده ۲ برای رانندگی با سرعت ۲۵ کیلومتر تا ۵۰ کیلومتر در ساعت مناسب است.
- استفاده از دنده ۳ برای رانندگی با سرعت ۵۰ کیلومتر تا ۷۵ کیلومتر در ساعت مناسب است.
- استفاده از دنده ۴ برای رانندگی از سرعت ۷۵ کیلومتر تا ۱۰۵ کیلومتر مناسب است.
- بالاخره استفاده از دنده ۵ برای رانندگی از سرعت ۱۰۵ کیلومتر به بالا مناسب است.
نحوه صحیح تعویض دنده و انتخاب دنده سبک‌تر
برای تعویض دنده و رفتن به دنده سبک‌تر،فقط کافیست با حرکت دادن آرام پدال گاز، دور موتور را برای دنده بعدی آماده کرده و سپس دنده ها را در حداکثر دامنه نیروی خود عوض کرد.
در چه شرایطی نیاز است که از دنده سبک به دنده سنگین رفت ؟
رفتن از دنده سبک به دنده سنگین، که به اصطلاح به آن تعویض دنده معکوس گفته می شود. بیشتر در زمان‌های لازم است که؛
خودرو با دور موتور کمتر از بازه اعمال نیرو، نیروی مورد نیاز در حال حرکت باشد.
مورد دوم هنگامی است که سرعت خودرو بالا باشد و با آن سرعت بالا به پیچ نزدیک شود که برای عبور از پیچ لازم است دنده را تعویض کرده و از دنده سنگین تری استفاده کرد.
هنگام رسیدن به پیچ و برای عبور از آن چگونه باید دنده را تعویض کرد ؟
هنگامی‌که سرعت خودرو بالا است و با آن سرعت خودرو به ۱ پیچ، مانند عبور از یک خیابان اصلی به یک خیابان فرعی، نزدیک می شود لازم است که با ترمز گیری و یا کاهش سرعت خودرو اقدام به تعویض دنده کرده و از دنده سبک‌تر به دنده سنگین تغییر وضعیت دهد.
برای این منظور لازم است ابتدا پا را به آرامی از روی کلاچ برداشته و با گرفتن ترمز اقدام به تعویض دنده کرد.
علت گرفتن ترمز در این حالت به این دلیل است که؛ ترمز بیشتر وزن خودرو را به سمت جلو منتقل داده و خودرو راحتر وارد پیچ می شود.
مناسب‌ترین سرعت برای تعویض دنده چه سرعتی است ؟
هنگامی که خودرو با سرعت بالا و دنده سنگین در حال حرکت است. لازم است که دنده را تعویض کرده و آن را مناسب با سرعت را انتخاب کرد.
بارزترین علائم تنظیم نبودن سرعت با دنده انتخاب شده، به گوش رسیدن صدای ناهنجار از موتور خودرو می باشد.
هرچقدر تعداد دور موتور خودرو بالاتر رود و این تعداد دور با دنده مناسب تنظیم نشود صدای موتور ناهنجار تر می‌شود.
برای رفع این مشکل لازم است دنده مناسب با تعداد دور و سرعت موتور انتخاب شود. برای انتخاب کردن دنده مناسب بهتر است از کیلومترشمار استفاده شود.
به‌طور مثال هنگامی‌که خودرو با دنده ۳ و سرعت ۴۰ کیلومتر درحال حرکت است لازم است که دنده تعویض شده و رانندگی با دنده ۲ ادامه یابد.
پریدن از روی دنده‌ها به چه معنی است وچه زمان‌های مورداستفاده قرار می‌گیرد ؟
پریدن از روی دنده بدین معنی است که، در بعضی مواقع راننده مجبور می‌شود یک دنده را نادیده بگیرند و به سراغ دنده بعدی برود. به عنوان مثال: هنگامی‌که راننده با دنده ۳ حرکت می کند هنگام تعویض دنده بجای اینکه به دنده ۴ برود دنده ۴ را نادیده گرفته و دنده ۵ را انتخاب کند.به این حرکت پریدن از روی دنده‌ها گفته می‌شود.
رایج‌ترین موارد استفاده‌ای پریدن از روی دنده‌ها هنگام ترمز گرفتن ناگهانی پشت چراغ قرمز و سرعت‌گیرها است.
باید توجه داشت که هنگام اضافه کردن سرعت نباید هیچ‌گاه به خودرو گاز داد، زیرا این اقدام راننده را مجبور می کند یک دنده را جا گذاشته و به سراغ دنده بعدی برود.
اینکار باعث صدمه دیدن گیربکس و موتور خودرو شده و همچنین مصرف سوخت نیز بالاتر می‌برد.
استفاده از دنده سنگین در چه مواردی لازم است ؟
همانطور که مستحضر هستین دنده‌های سنگی از نیروی بسیار بالایی برخوردار هستند.درواقع این دنده ها هرجا که برای حرکت وسیله نقلیه به قدرت زیادی نیاز باشد مورداستفاده قرار می‌گیرند که این موارد عبارت‌اند از:
۱- هنگام کاهش استفاده از ترمز و کنترل بهتر فرمان و کنترل سرعت
۲- در سرازیری‌های تند
۳- در سربالایی‌ها
۴- هنگام عبور از دست‌اندازها
۵-هنگام عبور از پیچ‌ها.
تعویض نادرست دنده چه آسیبی به خود را می‌زند ؟
نحوه درست تعویض دنده از اهمیت بالایی برخوردار است. عدم استفاده از روش درست دنده سبب می شود، عمر قطعات اصلی سیستم فنی خودرو مانند: گیربکس و موتور به شدت کاهش یابد و موجب بالا رفتن مصرف سوخت نیز می گردد.
هنگام تعویض دنده اگر سرعت موتور با سرعت خودرو هماهنگ نباشد چه اتفاقی می‌افتد ؟
معمولاً هنگام تعویض دنده برای آنکه دنده بخوبی جا بخورد لازم است که سرعت خودرو با سرعت موتور متناسب باشد، درغیراین‌صورت دنده یا دنده جا نمی‌خورد و یا به سختی جا خواهد خورد.
معمولاً اگر راننده حرفه‌ای باشد در هنگام گی
ر کردن در چنین مواقعی ابتدا دنده را جا می‌اندازد و سپس برای هماهنگ کردن سرعت موتور با سرعت خودرو یک تک گاز می‌دهد و سپس به آرامی پایش را از روی کلاچ برمی‌دارد. یا اینکه با کاهش آرام سرعت دنده را جا می‌اندازد.
تفاوت تعویض دنده دنده یک راننده ماهر با یک راننده تازه‌کار در چیست ؟
معمولاً راننده‌های تازه کار برای تعویض دنده خودرو باید بر کیلومتر شمار تکیه کنند به نحوی که باید دنده مناسب را با عدد موجود بر روی کیلومتر شمار تنظیم کند.
اما رانندگان حرفه ای برای تعویض دنده بیشتر به دور موتور دقت می‌کنند. در واقع یک راننده با تجربه درمی‌یابد که خودرو در چه دور موتوری به تعویض دنده نیاز دارد.محمود تاجیک حتی خیلی از رانندگان حرفه‌ای از روی صدای موتور نیز زمان تعویض دنده را تشخیص می دهند.