قرار ملاقات با زندانی چگونه است؟ در مراحل مقدماتی رسیدگی به یک پرونده ممکن است متهم تا اثبات جرم بازداشت شود. و یا بعد از اثبات جرم نیز مجرمین به زندان منتقل می‌شوند. اما هر فرد زندانی فارغ از جرمی ارتکابی‌اش یک انسان است. قانون‌گذار باید به کرامت و نیازهای انسانی او اهتمام ورزد. یکی از نیازهای عاطفی زندانیان دیدار با اعضای خانواده است. که تحت عنوان قرار ملاقات با زندانی در این مقاله بیشتر به این مسئله خواهیم پرداخت.
ملاقات با زندانی
یکی از مهم‌ترین حقوق متهمین و مجرمین زندانی قرار ملاقات آن‌ها با اعضای خانواده‌شان محسوب می‌شود. آشنایان و بستگان زندانی نیز حق دارند در مدت حبس با او ملاقات داشته باشند. و از حال زندانی باخبر شوند. چراکه هر زندانی فارغ از جرمی که مرتکب می‌شود یک انسان است. لذا دارای کرامت انسانی است و علاوه بر نیازهای جسمی نیازهای عاطفی و روحی نیز دارد. قانون‌گذار باید کرامت انسانی زندانیان را حفظ کند و به نیازهای روحی زندانیان نیز اهمیت دهد.
طبق قانون کلیه زندانیان اعم از متهمین یا محکومین می‌توانند با آشنایان و بستگان خود ملاقات نمایند. و یا با آن‌ها مکاتبه کنند و در ارتباط باشند. زندانی‌ها به صورت هفتگی یا ماهانه و در بازه‌های زمانی مرتب، دارای حق ملاقات هستند.
البته در برخی موارد خاص بنا به ملاحظات امنیتی مقام قضایی، زندانی را ممنوع‌الملاقات می‌نماید. البته توجه کنید ممنوع‌الملاقاتی زندانی قاعده نیست. و برای شرایط خاص و استثنائی می‌باشد. همچنین باید به صورت مکتوب عنوان شود و دلیل این ممنوعیت نیز باید منطقی و قانع‌کننده باشد. در شرایط ممنوعیت ملاقات با زندانی تنها با اجازه کتبی قاضی امکان دیدار زندانی وجود دارد.
ردوبدل اشیا یا نامه با زندانی
در انواع ملاقات با زندانی باید توجه داشت ردوبدل هرگونه اشیا یا نامه حین ملاقات ممنوع می‌باشد. و ردوبدل هر شی‌ء یا نامه‌ای فقط در صورت اجازه رئیس زندان یا نماینده او امکان دارد. هرچند معمولاً بستگان و خانواده زندانی لباس، پول، خوراکی و سایر اشیای مجاز را در زمان ملاقات به همراه خود می‌آورند. سپس به مأمور زندان تحویل می‌دهند تا پس از تفتیش به دست زندانی برساند.
افراد دارای حق ملاقات با زندانی
در قانون ایران بستگان درجه یک زندانی امکان ملاقات با زندانی را دارند. بستگان درجه یک شامل پدر، مادر، برادر، خواهر، همسر، فرزندان و همچنین پدر و مادر همسر می‌شود.
این افراد ممکن است بخواهند تقاضای ملاقات با زندانی را مطرح کنند. در این صورت فرد باید تقاضای خود را به صورت مکتوب به مسئول زندان تقدیم کند. همچنین دلایل خود را برای ملاقات شرح کند. در صورتی که مسئول زندان دلایل ملاقات فرد را موجه تشخیص دهد. امکان ملاقات با زندانی را فراهم می‌سازد.
اگر افرادی به جز افراد مذکور بخواهند با زندانی ملاقات کنند. ابتدا باید درخواست خود را با دلیل ملاقات به صورت مکتوب به مسئول مربوطه ارائه کنند. این درخواست و دلیل بررسی می‌شود. اگر تشخیص داده شود دلایل و درخواست موجه است اجازه ملاقات به فرد اعطا می‌شود.
با این اوصاف افراد می‌توانند بر اساس مقررات مربوط به ملاقات با زندانی در زمان مشخص به دیدار زندانی بروند. در مواردی که زندانی حکم اعدام دارد. قادر است برای آخرین بار با اعضای خانواده و خویشان و بستگان خود دیدار کند. قانون‌گذار نمی‌تواند از حق را از شخص سلب کند.
قرار ملاقات تبعه خارجی
اگر زندانی یک تبعه خارجی باشد ملاقات وی با خانواده و هر فرد دیگری در صورتی امکان‌پذیر است. که یک نفر مترجم مورد اعتماد نیز حضورداشته باشد. جز آنکه مکالمات آن‌ها با زبان فارسی انجام شود. پرداخت دستمزد به مترجم با سازمان می‌باشد. همچنین ملاقات نمایندگان سیاسی یا کنسولی با اتباع خود که محکوم و زندانی هستند. باید با معرفی وزارت امور خارجه و همچنین با اجازه دادستان یا قاضیان رسیدگی‌کننده یا ناظر زندان انجام گیرد.
قرار ملاقات با وکیل
وکیل زندانی نیز از جمله افرادی است که اجازه ملاقات با زندانی را دارد. وکیل از ابتدای محاکمه و رسیدگی پرونده امکان ملاقات با زندانی را دارا است. مقامات قضایی و انتظامی اجازه جلوگیری از ملاقات زندانی با وکیلش را ندارند. وکیل پرونده با ارائه وکالت‌نامه رسمی خود و همین‌طور با اجازه قاضی پرونده قادر است در ساعات اداری معین با موکل زندانی خود دیدار نماید.
ملاقات با وکیل در اتاق مخصوص و جداگانه‌ای صورت می‌گیرد. در شرایطی که زندانی ممنوع‌الملاقات باشد از دیدار بستگان خود محروم می‌شود. اما حق ملاقات وی با وکیل پابرجا می‌ماند. و با ممنوعیت ملاقات برای دیدار زندانی با وکیل محرومیت ایجاد نمی‌کند. البته در چنین شرایطی ملاقات زندانی با وکیل تحت نظر مقام قضایی انجام می‌شود. ممکن است نماینده یا مأمور زندان در جلسه ملاقات زندانی با وکیل حضور یابند.
انواع قرار ملاقات با زندانی
از عوامل مهم جهت تنظیم قرار ملاقات با زندانی، حسن رفتار و رعایت اصول اخلاقی از جانب زندانی است. در برخی موارد زندانیان به صورت مکاتبه‌ای با بستگان خود ارتباط دارند. غالباً خانواده و بستگان زندانی درخواست ملاقات حضوری با زندانی را مطرح می‌نمایند.
ملاقات با زندانی انواع مختلفی دارد. ملاقات‌های عمومی و حضوری معمولاً در راهروهای زندان و در ساعات و روزهای تعیین‌شده انجام می‌گیرد. گاهی امکان ملاقات خصوص با زندانی نیز وجود دارد. که معمولاً با حضور مأمور زندان اتفاق می‌افتد. البته در شرایط خاص امکان ملاقات با پدر و مادر یا همسر و فرزندان بدون حضور مأمور وجود دارد. این ملاقات‌ها با درخواست زندانی و منوط به موافقت رئیس زندان یا قاضی ناظر زندان صورت می‌پذیرد. به هر ترتیب توجه به مقررات در زمینه قرار ملاقات با زندانی بسیار اهمیت دارد.
ملاقات حضوری یا عمومی
در قانون ما همان‌طور که اشاره کردیم زندانی می‌تواند با بستگان درجه یک نسبی و سببی خود ملاقات نماید. سایر افرادی که جز بستگان درجه یک نیستند. باید برای ملاقات با زندانی تأییدیه‌های لازم را دریافت کنند. در نهایت همه افرادی که برای ملاقات حضوری درخواست می‌دهند. می‌توانند در روز و ساعت مشخصی و در راهروهای مخصوص ملاقات با زندانی دیدار نمایند. زندانیان در ملاقات حضوری به شیوه‌های مختلفی مثل تلفنی، پشت شیشه یا حضور در سالن عمومی با خانواده و بستگان خود دیدار می‌کنند. این ملاقات‌ها با حضور مأمورین صورت می‌پذیرد.
حق ملاقات‌های حضور با اقوام درجه یک هفته‌ای یکبار است. و مدت هر ملاقات کمتر از 20 دقیقه نخواهد بود. این قانون برای تمامی زندانیان قابل‌اجرا است. حتی در مواقع خاص با صلاحدید مقامات عالی زندان ملاقات حضوری خارج از روز و وقت ملاقات امکان‌پذیر است. البته این موضوع بسیار به حسن رفتار زندانی وابسته است.
همچنین در مواردی که زندانی در بیمارستان بستری شود. مطابق قانون خانواده و بستگان وی با شرایط خاص و حضور مأمورین اجازه ملاقات دارند. که با دستور مقامات عالی زندان قابل‌اجرا است.
ملاقات خصوصی
در انواع ملاقات با زندانی شاهد ملاقات‌هایی هستیم که مأمورین در آن حضور ندارند. این ملاقات‌ها در شرایط خاص، با درخواست ملاقات‌کننده و تائید مرجع ذی‌صلاح انجام می‌گیرد. ملاقات‌های خصوصی با موافقت رئیس زندان یا قاضی ناظر زندان انجام می‌شود. دریافت اجازه مقامات قضایی برای ملاقات خصوصی بسیار ضروری است. قرار ملاقات خصوص ممکن است برای اقوام درجه یک و در مواردی برای افراد خاص صورت بپذیرد.
ملاقات شرعی
یکی از انواع ملاقات‌ها با زندانی ملاقات شرعی یا همان ملاقات زناشویی است. این ملاقات با همسر به صورت کاملاً خصوصی و شرعی انجام می‌گیرد. با دریافت دستور قضایی این نوع از ملاقات هیچ ممانعتی ندارد. در مواردی که قاضی متهم را طی صلاحدیدی ممنوع‌الملاقات نمود امکان ملاقات شرعی نیز برای او وجود ندارد.
مقصود از ملاقات شرعی تنها ماندن زندانی و همسرش در یک اتاق به مدت چند ساعت است. برای این منظور اتاق‌های خاصی مهیا می‌شود که در آن شرایط و امکانات برای برقراری رابطه وجود دارد. هدف نهایی تعیین ملاقات‌های شرعی حفظ رابطه و صمیمیت و پایداری بنیان خانواده است.
جهت برخورداری از ملاقات شرعی باید مدارکی شامل؛ سند ازدواج، شناسنامه، کارت ملی زن یا شوهر دارا باشند. و این مدارک را به مسئول ذی‌ربط ارائه دهند. تا در صورت صحت مدارک تأییدیه ملاقات شرعی صادر شود.
نکات ملاقات شرعی
افراد دارای صیغه نامه عقد موقت نیز می‌توانند از ملاقات شرعی برخوردار شوند.
زندانی برای برخورداری از ملاقات شرعی باید رفتار دور از خشونت داشته باشد. و قوانین زندان را نقض نکند.
از آنجا که ملاقات شرعی یکی از مهم‌ترین حقوق زندانیان می‌باشد. می‌تواند بدون پرداخت هزینه از این حق ملاقات بهره ببرد.
معمولاً مدت زمان ملاقات شرعی 3 ساعت می‌باشد. اما در مواردی دیده‌شده که زمان طولانی‌تری برای ملاقات شرعی در نظر گرفتند. که به دلیل حسن رفتار زندانی می‌باشد.
از دیگر حقوق طبیعی زندانی نیز در نظر گرفتن شب شرعی برای آن‌ها می‌باشد.
سؤالات متداول
چه کسانی حق ملاقات با زندانی را دارند ؟
بستگان درجه یک زندانی شامل پدر و مادر، خواهر و برادر، همسر و فرزندان – وکیل زندانی – سایر افرادی باید برای ملاقات با زندانی تأییدیه‌های لازم را از مسئولین ذی‌صلاح دریافت نمایند.
انواع قرار ملاقات با زندانی چیست ؟
انواع قرارهای ملاقات با زندانی شامل قرار ملاقات عمومی یا حضوری که با حضور مأمورین انجام می‌شود و قرار ملاقات خصوصی و قرار ملاقات شرعی بدون حضور مأموری می‌باشد.