صیغه 99 ساله یعنی چه؟ در شرع اسلام دو نوع عقدازدواج وجود دارد. اولین نوع همان ازدواج دائم است و نوع دوم را به نام عقدموقت می‌شناسیم. عقدموقت نوعی از ازدواج است که برای آن مدت معین می‌شود. یعنی پس از اتمام مدت تعیین‌شده در عقد زن و مرد دیگر باهم زن و شوهر حساب نمی‌شوند. بدون آنکه صیغه طلاق جاری شود. اصطلاح صیغه ۹۹ ساله هم عقد موقت محسوب می‌شود. در ادامه این مطلب قصد داریم به تعریف صیغه ۹۹ ساله و احکام و شرایط آن بپردازیم.
[box type=”shadow”]
برای دریافت مشاوره حقوقی می توانید با متخصصین و وکلای با تجربه وکیل دات کام با شماره 02166419012 تماس بگیرید.[/box]
صیغه ۹۹ ساله چیست ؟
قوانین اسلام در خصوص ازدواج به این ترتیب است که ازدواج را به دو نوع عقد دائم و عقد موقت یا همان مدت معین تقسیم می‌کند. همان‌طور که از نام عقد موقت مشخص است این نوع از ازدواج برای مدت‌زمان معین و محدودی می‌باشد. در تعریف عقد موقت باید گفت زن و مردی که با صیغه موقت اقدام به ازدواج می‌نمایند. تنها تا زمان مشخص‌شده در عقد با یکدیگر زن و شوهر محسوب می‌شوند.
و پس از اتمام مدت عقد دیگر زن و شوهر نیستند. یعنی پس از اتمام مدت مشخص در عقد موقت بدون اجرای صیغه طلاق عقد خودبه‌خود باطل می‌گردد. به عنوان مثال اگر زن و مردی صیغه موقت عقد را برای ۱۰ روز بخوانند بعد از ۱۰ روز دیگر زن و شوهر محسوب نمی‌شوند. و برای اینکه مجدد زن و شوهر محسوب کردند. باید عقد کنند و مرد موظف است مجدداً مهریه پرداخت کند. در عقد موقت مرد باید مهریه را بلافاصله در زمان عقد بپردازد. صیغه ۹۹ ساله نیز به عنوان عقد موقت در نظر گرفته می‌شود. که برای آن چنین مدتی تعیین‌شده است.
صیغه ۹۹ ساله در قانون
قانون مدنی در ماده ۱۰۷۵ خود تعریفی از عقد موقت ارائه می‌دهد. در این ماده آمده است که :《 نکاح وقتی منقطع است که برای مدت معینی واقع شده باشد.》بر اساس این ماده ذکر مدت‌زمان عقد هنگام اجرای صیغه عقد موقت الزامی می‌باشد. خواه این مدت برای چند ساعت باشد یا مدت عقد برای چندین سال تعیین شود.
ماده بعدی همین قانون یعنی ماده ۱۰۷۶ نیز بر ذکر صریح مدت در عقد موقت تأکید می‌کند. در این ماده آمده است که:《مدت نکاح منقطع باید کاملاً معین شود.》 بنابراین بیان مدت عقد موقت باید به‌گونه‌ای باشد که هیچ ابهامی در آن وجود نداشته باشد. یعنی آغاز زمان و آخر زمان این ازدواج موقت کاملاً مشخص باشد. حتی اگر این مدت کم باشد مثلاً چند ساعت باشد یا مدت طولانی باشد مثلاً ۳۰ سال باشد.
لذا بر اساس این دو ماده در خصوص صیغه ۹۹ ساله در قانون مدنی هیچ منعی وجود ندارد. یعنی از متن قانون مدنی پیداست که برای صحت عقد موقت فقط باید مدت شروع و پایان ازدواج موقت کاملاً برای دو طرف ازدواج مشخص باشد. حال اگر در ازدواج موقت ۹۹ ساله مدت ذکر اما آغاز و پایان آن مشخص نگردد. یعنی اینکه مرد و زنی به عقد موقت یکدیگر درآیند و مدت آن را ۹۹ سال تعیین کند. اما آغاز این ۹۹ سال معین نکنند بنابراین ابتدای آن از زمان خواندن صیغه عقد موقت حساب می‌شود. و ۹۹ سال بعد در همان تاریخ عقد منقضی می‌گردد.
شرایط صیغه ۹۹ ساله
در مطالب پیش اشاره کردیم که قانون ایران در خصوص صیغه عقد موقت ذکر مدت در این نوع عقد را الزامی کرد. و بیان داشت که مدت این عقد باید معلوم و مشخص شود. یعنی آغاز پایان آن قابل تشخیص باشد و هنگام اجرای صیغه عقد بیان گردد. بنابراین صیغه ۹۹ ساله منعی در قانون ایران ندارد.
اما نکته این است که میان صیغه ۹۹ ساله با نکاح دائم با توجه به مدت طولانی آن شباهت‌هایی وجود دارد. و به همین دلیل برخی از فقها برای صیغه ۹۹ ساله نظری را مطرح می‌کنند که به این شرح می‌باشد. این دسته از فقها معتقدند که چنانچه مدت‌زمان نکاح موقت از طول عمر یک انسان بلندتر تعیین شود.
در این صورت ازدواج موقت به ازدواج دائم تبدیل می‌گردد. بنابراین شرایط و قوانینی که در ازدواج دائم وجود دارد در این ازدواج نیز اعمال می‌شود. مثل ارث و نفقه که در ازدواج موقت وجود ندارد اما در ازدواج دائم موجود است. یعنی زن می‌تواند از شوهر ارث ببرد. و بابت نفقه معوقه خود درخواست بدهد. تا از ماترک شوهر به او پرداخت گردد.
عقد موقت چه کوتاه‌مدت مثل عقد یک روزه و چه بلندمدت آن مثل صیغه ۹۹ ساله دارای شرایط و احکام عمومی دیگری نیز هست که به شرح زیر می‌باشد.
امکان تمدید مدت، صرف‌نظر و تبدیل !
در نکاح موقت مثل صیغه ۹۹ ساله دو طرف عقد می‌توانند مدت عقد را تمدید نمایند. همین‌طور مرد قادر است از ادامه ازدواج موقت صرف‌نظر کند. یا در اصطلاح مدت باقیمانده از عقد موقت را بذل نماید. بدین ترتیب زوجیت به پایان برسد. لازم به ذکر است که طرفین ازدواج در عقد موقت می‌توانند بعد از آنکه مدت ازدواج موقت به پایان رسید آن را به ازدواج دائم تبدیل نمایند.
تعیین مهریه
یکی از شروط مهم عقد موقت و صیغه ۹۹ ساله تعیین مهریه زن در هنگام انعقاد عقد می‌باشد. تعیین مهریه در عقد موقت آن‌قدر مهم است که در صورت عدم تعیین آن عقد موقت باطل خواهد شد. مهریه عقد موقت باید بزن پرداخت شود. در غیر این صورت این عقد موقت درست نخواهد بود.
توجه کنید که اگر در عقد موقت یا صیغه ۹۹ ساله نزدیکی بین شوهر و زن واقع نگردد. بازهم پرداخت کل مهریه بر مرد واجب می‌باشد. حال اگر نزدیکی اتفاق نیفتاده باشد. و هنوز مدتی از زمان عقد باقیمانده باشد. و مرد این مدت باقیمانده را بذل کند آنگاه تنها باید نصف مهریه را پرداخت نماید.
جاری نمودن صیغه توسط طرفین
یک نکته مهم در عقد موقت این است. که در این نوع از نکاح ن و مرد یا همان طرفین عقد ازدواج می‌توانند خود صیغه عقد را بخوانند. البته باید توجه داشته باشند که مدت و مقدار مهریه را باید در هنگام اجرای صیغه عقد تعیین نموده و بیان نمایند.
عدم تعلق نفقه به زن
در عقد موقت و صیغه ۹۹ ساله نه فقط به زن تعلق نمی‌گیرد. البته طرفین ازدواج می‌توانند برای پرداخت نفقه به توافق برسد. یعنی می‌توانند تعیین نمایند که در عقد ازدواج موقت مرد موظف پرداخت نفقه به مقدار معین به زن باشد. اما در صورت توافق نیز با عدم پرداخت نفقه زن تنها می‌تواند از دادگاه الزام شوهرش را به پرداخت نفقه درخواست نماید. یعنی برخلاف ازدواج دائم که زن می‌تواند دریافت نفقه‌های قبلی پرداخت‌نشده را هم درخواست نماید. در ازدواج موقت و با توافق بر سر پرداخت نفقه، زن نمی‌تواند نفقه‌های گذشته را درخواست کند. و تنها می‌تواند همسرش را ملزم به پرداخت نفقه آینده کند.
عدم رابطه توارث و ارث‌بری از یکدیگر
در ازدواج موقت مثل صیغه ۹۹ ساله رابطه توارث میان زن و مرد وجود ندارد یعنی زن مستحق دریافت ارث از شوهر و شوهر مستحضرت ارث از همسر خود نخواهد بود. اما نکته مهم این است که برخلاف نفقه که با شرط و توافق طرفین امکان دریافت نفقه توسط زن در عقد موقت وجود. در خصوص ارث حتی با شرط ضمن عقد نیز امکان دریافت ارث در عقد موقت وجود ندارد. البته اگر زن و مرد ر ازدواج موقت صاحب فرزند شوند این فرزند از پدر و مادر خود ارث می‌برد.
عدم وجود طلاق
در مطالب بالاتر اشاره کردیم که عقد موقت در پایان مدت مشخص‌شده هنگام عقد انحلال می‌یابد. در واقع در صیغه موقت یا صیغه ۹۹ ساله طلاق وجود ندارد بلکه انحلال یا انقضای نکاح موقت وجود دارد. انحلال نکاح موقت به این صورت است که یا مدت‌زمان تعیین‌شده در هنگام اجرای عقد تمام می‌شود یا مدت باقیمانده توسط مرد بذل می‌شود. البته زن می‌تواند هنگام اجرای عقد موقت وکالت در بذل مدت دریافت نماید. تا بتواند به وکالت از همسر خود مدت باقیمانده را خود بذل نماید و عقد موقت را پایان دهد.
آیا ثبت عقد موقت یا صیغه ۹۹ ساله الزامی است ؟
قانون مدنی ایران مشخص نموده که زن و مرد می‌توانند خودشان صیغه عقد موقت را برای یکدیگر بخوانند. با این اوصاف نتیجه می‌گیریم که نیازی نیست حتماً طرفین صیغه عقد موقت یا صیغه ۹۹ ساله خود را در دفاتر ازدواج ثبت کنند. و صیغه نامه دریافت کنند.
هرچند ثبت عقد موقت الزامی نیست اما در صیغه موقت به خصوص در صیغه بلندمدت اگر این عقد در دفترخانه ثبت شود. زن می‌تواند با آن دریافت صیغه نامه نسب فرزند خود را اثبات کند. یا برای دریافت مهریه و سایر موارد دیگر قانونی اقدام نماید و ادعای خود را اثبات کند. بنابراین توصیه ما این است که زنان حتماً عقد موقت را ثبت نمایند. تا بعدها در صورت بروز مشکل بتوانند به صورت قانونی آن را پیگیری نمایند.
البته در شرایطی قانون طرفین ازدواج را ملزم می‌دارد. که عقد موقت را ثبت نمایند. این شرایط عبارت‌اند از: اول؛ در صورتی که زن باردار شود. دوم؛ در صورتی که طرفین هنگام عقد توافق نمایند که عقد موقت باید ثبت گردد. و سوم؛ در صورتی که طرفین شروط ضمن عقد تعیین کرده باشند مثلاً شرط پرداخت نفقه به زن.
وضعیت حضانت فرزند متولدشده در عقد موقت
یکی از پرسش‌های مهم در عقد موقت این است که اگر فرزندی از این ازدواج موقت حاصل گردد. با توجه به اینکه عقد موقت در نهایت موجب جدایی زن و مرد به شکل انحلال یا اتمام عقد موقت می‌شود. در این صورت سرپرستی این فرزند به عهده چه کسی است؟
بر اساس قانون به طور کلی یعنی چه بعد از عقد موقت و چه بعد از طلاق در ازدواج دائم سرپرست کودک تا ۷ سالگی با مادر می‌باشد. پس از هفت‌سالگی نیز سرپرست فرزند با پدر است. البته اگر بعد از ۷ سالگی پدر حاضر به قبول حضانت فرزند نشود مادر می‌تواند حضانت وی را قبول کند. در نهایت کودک می‌تواند بعد از بلوغ و رسیدن به سن قانونی تصمیم بگیرد با کدام یک از طرفین زندگی کند.
اما توجه داشته باشید که تمام این مدت مخارج فرزند و همان نفقه فرزند بر عهده پدر است. بر پدر واجب است و موظف است که کلیه هزینه‌های فرزند خود را پرداخت نماید. خواه این فرزند نزد مادر زندگی کند یا نزد پدر زندگی کند. حتی اگر بعد از ۷ سالگی فرزند حضانت آن را نپذیرد و حضانت را به مادر واگذار نماید بازهم موظف به تأمین مخارج فرزند خود می‌باشد.
[box type=”shadow”]
برای دریافت مشاوره حقوقی می توانید با متخصصین و وکلای با تجربه وکیل دات کام با شماره 02166419012 تماس بگیرید.[/box]
سؤالات متداول
صیغه ۹۹ ساله چیست ؟
صیغه ۹۹ ساله به عنوان عقد موقت در نظر گرفته می‌شود. این نوع از ازدواج برای مدت‌زمان معین و محدودی می‌باشد.
آیا صیغه ۹۹ ساله در قانون ایران منع شده است ؟
خیر صیغه ۹۹ ساله در قانون مدنی هیچ منعی وجود ندارد.از متن قانون مدنی پیداست که برای صحت عقد موقت فقط باید مدت شروع و پایان ازدواج موقت مشخص باشد.
آیا ثبت قانونی صیغه ۹۹ ساله الزامی است ؟
خیر ثبت صیغه ۹۹ ساله و دریافت صیغه نامه الزامی نیست. اما توصیه می‌شود برای جلوگیری از بروز مشکلات آینده ثبت شود.