آیا اختفا یا کمک به فرار زندانی جرم است؟ فرار متهم و مجرم، خود یک جرم است. که موجب می‌گردد. فرد به عنوان مجرم یا متهم متواری مجازات و محکوم شود. یعنی علاوه بر مجازات جرم ارتکابی به مجازات فرار نیز محکوم می‌گردد. افرادی که در امر فرار متهم یا مجرم به وی کمک می‌کنند یا مجرم متواری را مخفی می‌نمایند. این افراد هم مرتکب جرم می‌شوند.نوع مجازات فراری دهنده با توجه به نوع جرم ارتکابی مجرم است و همین‌طور مقام و منصب او با مجرم تعیین می‌شود. در ادامه موضوع کمک به اختفا و فرار مجرم را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
جرم کمک به فرار یا اختفای متهم و مجرم
اگر فردی متهم یا مجرمی را فراری دهد یا او را مخفی نماید. مطابق با قانون ایران مرتکب جرم شده‌است. بنابراین اگر شما فردی که حکم دستگیری‌اش صادرشده است. را فراری دهید یا مخفی کنید تا دستگیر نشود. مجرم هستید و برای این جرم مجازات می‌شوید.
اما مجازات این جرم چیست؟ مجازات افرادی که مجرم یا متهمی را فراری می‌دهند بر اساس دو شاخصه تعیین می‌شود. اول آن که به نوع جرم و مجازات مجرم متواری توجه می‌کنند. و بر اساس آن برای فردی که مجرم را مخفی نمود یا فراری داد مجازات تعیین می‌کنند. شاخصه دوم مقام و نسبت فرد با مجرم است. مثلاً اگر همسر مجرم در فرار یا اختفای مجرم دست داشته باشد. با اینکه یک غریبه اقدام به اختفا یا کمک به فرار مجرم نماید. مجازات متفاوت خواهد بود.
مجازات بر اساس نوع جرم مجرم
قانون مجازات اسلامی مجازات افرادی که مجرمی را فراری می‌دهند یا آن‌ها را مخفی می‌کنند. را بر اساس نوع جرمی که مجرم متواری مرتکب شده است دسته‌بندی می‌گردد. همچنین شغل و مسئولیت فرد فراری دهنده نیز در تعیین مجازات تأثیرگذار است.
اگر فرد فراری دهنده مسئولیت نگهداری از متهم یا مجرم را داشته باشد و با تخطی از مسئولیتش متهم یا مجرم را فراری دهد. مجازات وی به این شرح است؛
اول؛ در صورتی که متهم یا مجرم به مجازات اعدام، رجم یا صلب محکوم باشد. فردی که او را فراری دهد یا او را مخفی نماید به 3 تا 10 سال حبس محکوم می‌شود.
دوم؛ در صورتی که متهم یا مجرم به مجازات بیش از ده سال محکوم باشد. فردی که او را فراری دهد یا مخفی کند. 1 تا 5 سال حبس محکوم می‌شود.
سوم؛ در مواردی غیر از دو مورد مذکور فرد فراری دهنده به 6 ماه تا 3 سال حبش محکوم خواهد شد.
اما در حالتی که فرد فراری دهنده مجری قانون نباشد. و مسئولیتی هم برای نگهداری و مراقبت از متهم یا مجرم نداشته باشد. آنگاه در صورتی که متهم یا مجرم را فراری دهد یا مخفی کند به مجازات‌های زیر محکوم می‌شود؛
اول؛ در صورتی که مجازات متهم یا مجرم اعدام یا صلب یا حبس ابد باشد. آنگاه شخصی که او را فراری دهد یا مخفی کند به 6 ماه تا 2 سال حبس محکوم می‌شود.پ
دوم؛ در موارد غیر از مورد اول، فراری دهنده به 3 ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد.
کمک به فرار یا اختفا در جرائم مواد مخدر
علاوه بر مواردی که پیش‌تر اشاره کردیم. قانون مبارزه با مواد مخدر نیز قواعدی در خصوص مجازات کمک به فرار و اختفای مجرم پیش‌بینی کرده است. که این قواعد با مواردی که سابقاً ذکر کردیم کمی متفاوت است. بر اساس این قانون شیوه مجازات فراری دهنده به شرح زیر است؛
اول؛ فردی که مجرم را فراری دهد یا مخفی کند. با ارتکاب به این جرم تحت تعقیب قضایی قرار خواهد گرفت.
دوم؛ اگر ثابت شود به عمد متهم یا مجرم را فراری داد یا مخفی نمود. فراری دهنده به مجازات حبسی محکوم می‌گردد.
سوم؛ عامل اصلی در جرم فراری دادن و اختفای متهم به حبس طولانی‌تری محکوم می‌شود. حتی گاهی به اعدام محکوم می‌شود.
چهارم؛ در مواردی که مجرم مواد مخدر، مجازات حبس ابد یا اعدام داشته باشد. فراری دهنده به ترتیب به 10 سال حبس و 20 سال حبس به اضافه 30 تا 74 ضربه شلاق محکوم می‌گردد.
مجازات بر اساس نسبت با مجرم
وقتی بحث کمک فرار یا اختفای مجرم به میان می‌آید. قطعاً احتمال آنکه افراد نزدیک و آشنایان مجرم، برای فرار یا اختفا به مجرم کمک کنند بیشتر است. پرسشی مطرح می‌شود که آیا تمام افراد با هر نسبتی که با مجرم دارند. در صورت ارتکاب به جرم فراری دادن یا اختفای مجرم. به صورت یکسان مجازات می‌شوند؟ در پاسخ می‌گوییم خیر. مطابق قانون برخی از افراد با توجه به نسبتی که با مجرم دارند. مثل بستگان درجه یک در صورتی که به مجرم برای فرار یا اختفای او کمک کنند. تا حداقل نصف مقدار تعیین‌شده کمتر مجازات می‌گردند. این افراد و بستگان به ترتیب زیر هستند؛
اول؛ نسبت زن و شوهری، اگر زوجین از هم طلاق گرفته باشند. هم در این دسته‌بندی قرار می‌گیرند.
دوم؛اگر نسبت پدر یا مادر با مجرم داشته باشند. همچنین اشخاصی که به عنوان اجداد مجرم شناخته می‌شوند. در همین دسته قرار می‌گیرند.
سوم؛ فرزندان و نوه مجرم یا متهم نیز در همین دسته‌بندی قرار می‌گیرند.
چهارم؛ و در نهایت برادر و خواهر مجرم یا متهم و به طور کلی بستگان نزدیکان درجه یک مجرم نیز شامل همین حکم می‌شوند.
آیا صرفاً کمک به فرار متهم جرم است ؟
در این مطلب به طور مفصل شرح دادیم که اگر فردی، متهم یا مجرمی را فراری دهد یا مخفی نماید مرتکب جرم می‌شود. و از آنجا که هر جرمی مجازاتی دارد. این افراد نیز مطابق قانون مجازات می‌شوند. البته ذکر کردیم که اگر فراری دهنده از بستگان درجه یک مجرم باشد. نسبت به بقیه مجازات وی تا نصف کاهش می‌یابد.
اما یک پرسش مطرح است. اینکه آیا صرف کمک فرد به فرار متهم یا مجرم هم جرم است؟ یعنی فرد تنها نقش کمک‌کننده داشته باشد و لا غیر. آیا همچنان مرتکب مجازات می‌شود؟ در پاسخ می‌گوییم بله. فردی که در این مسیر صرفاً نقش کمک‌کننده داشته باشد هم مرتکب جرم می‌شود. و مطابق قانون مجازات اسلامی ایران مجازات می‌شود.
مجازات این افراد به جرم و شرایطی که وجود دارد بستگی دارد و می‌تواند متفاوت باشد. اما غالباً مجازات این افراد که تنها نقش کمک‌کننده داشت. شامل موارد پرداخت جریمه نقدی یا شلاق و یا حبس می‌شود.
سؤالات متداول
آیا فراری دادن و مخفی کردن مجرم و متهم جرم است ؟
بله، اگر فردی متهم یا مجرمی را فراری دهد یا او را مخفی نماید. مطابق با قانون ایران مرتکب جرم می‌شود. و مجازات می‌شود.
مجازات فراری دهنده یا کمک‌کننده به فرار مجرم چیست ؟
این مجازات بر اساس نوع جرمی که مجرم متواری مرتکب شده‌است، شغل و مسئولیت فرد فراری دهنده و همچنین نسبت فراری دهنده با مجرم متفاوت خواهد بود ولی معمولاً شامل حبس، شلاق یا جریمه نقدی می‌شود.