دمانس یا زوال عقل شامل مجموعه ای از تغییرات پیش رونده است که منجر به بروز اختلال در کارکردهای شناختی می‌گردد. لازم به ذکر است که این نشانه ها در هوشیاری کامل بروز کرده و منجر به بروز مشکلات زیادی برای فرد می‌گردد. همچنین این بیماری از مسائل مختلفی نیز ناشی می‌شود که در بیشتر موارد هم بر آلزایمر اشتباه گرفته می‌شود. با اینکه همه دمانس ها مشترکات زیادی با یکدیگر دارند؛ اما به طور کلی با یکدیگر متفاوت هستند.در این فرایند سلول های عصبی تخریب شده و جایگزین نمی‌شوند. از طرفی هیچ درمان قطعی نیز برای این بیماری وجود ندارد؛ به همین دلیل داشتن اطلاعاتی در زمینه این بیماری و پیشگیری از آن حائز اهمیت است.
نشانه های دمانس
دمانس با بروز نشانه های رفتاری و روانی همراه است که اطلاع از آنها می‌تواند هم به خود فرد و هم اطرافیان او برای پیشگیری از بروز این بیماری در مراحل اولیه کمک کند. برخی از این علائم شامل موارد زیر می‌شوند.
ویژگی های شخصیتی: فرد مبتلا تغییرات شخصیتی زیادی می‌کند. چنین افرادی معمولا درونگرا شده و اهمیتی به نتایج رفتار خود بر دیگران نمی‌دهند.
بروز تغییرات شناختی: مبتلایان به دمانس نشانه هایی از کردارپریشی، زبان پریشی و ادراک پریشی را از خود بروز می‌دهند. حملات تشنجی، تظاهرات عصبی، چنگ زدن و مکیدن نیز در آنها شایع است.
واکنش های بحرانی: چنین افرادی معمولا نگرش انتزاعی خود از دست داده و در مواقع بحران و ضروری نمی‌توانند به خوبی عمل کنند.
خلق وخو: در نیمی از مبتلایان به این بیماری نشانه های افسردگی و اضطراب نیز وجود دارد. همچنین این افراد رفتارهای عجیبی مانند خنده یا گریه بیمارگون
نیز از خود نشان می‌دهند.
توهم و هذیان: کمتر از نیمی از آنها دچار توهم و هذیان می‌شوند. اما به طور کلی باید این مورد را نیز در نظر داشت. این نوع هذیان ها از نوع پارانویا یا گزند است که در بیشتر موارد نامنظم است.
علل بروز دمانس
به طور کلی دلایل مختلفی باعث از بین رفتن سلول های عصبی در مغز و آسیب به آنها می‌شوند. این موضوع بر نقاط دیگر بدن نیز تاثیر داشته و آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. از طرفی برخی از بیماری های مغزی و عصبی نیز این موضوع را تشدید می‌کنند. عوامل ژنتیکی، مسمومیت با آلومینیوم، زوال عقل عروقی، بیماری نیمن پیک، نوروپاتولوژی و… همگی در ابتلا به دمانس موثر هستند.
انواع مختلف دمانس
همچنین دمانس نیز انواع مختلفی نیز دارد. همانطور که گفته شد؛ در بیشتر موارد این انواع مانند یکدیگر هستند و نشانه های مشابهی ایجاد می‌کنند.
آلزایمر
زوال عقل و عروقی
زوال عقل با جسم لویی
پارکینسون
فرونتوتمپورال
دمانس ناشی از بیماری های جسمانی دیگر که کمتر شایع هستند
مراحل بروز دمانس
بیماری دمانس معمولا با گذر زمان بدتر می‌شود. پس دمانس مراحلی داشته و در ابتدا با نشانه های بسیار خفیفی بروز می‌کند. شدت این مراحل و همچنین سرعت آنها در افراد مختلف، متفاوت است. در مراحل ابتدایی افراد اختلال شناختی خفیف پیدا می‌کنند که در این حالت دچار حالت هایی مانند مشکل در بیان افکار و احساست می‌گردند. آنها همچنین مکان ها را اشتباه گرفته و گم می‌شوند. با گذشت زمان این علائم شدیدتر شده و همچنین علائم جدیدتری نیز بروز می‌کنند. افراد قدرت تصمیم گیری خود را از دست داده و سردرگم و ناامید می‌گردند. همچنین در انجام کارهای شخصی خود نیز نیاز کمک پیدا می‌کنند. با ادامه یافتن این فرایند، فرد به زمان عقل حاد مبتلا شده و به طور کلی در برقراری ارتباط ناتوان می‌گردد. از طرفی به برخی از عفونت ها مبتلا شده و کنترل مثانه را نیز از دست می‌دهد
بسیار احتمال دارد که فردی برای سالها در یکی از این مراحل متوقف شود. همچنین می‌توان با روش های مختلف درمانی نیز این مراحل را کنترل کرده و سرعت آنها را کمتر کرد. در این زمینه بهتر است افراد از متخصص کمک بگیرند.
تشخیص دمانس
برای شروع فرایند درمان و همچنین متوقف ساختن دمانس در ابتدا افراد باید بتوانند این بیماری را به درستی تشخیص دهند. این بیماری نشانه های مشابهی با دیگر اختلالات شناختی دارند به همین دلیل تشخیص دقیق آن تنها از عهده پزشک متخصص برمی‌آید. برای اینکار در ابتدا متخصص سابقه پزشکی بیمار را مورد بررسی قرار داده و در مراحل بعدی با انجام معاینات و آزمایشات لازم از آن اطمینان می‌یابد.
درمان درمانس
با اینکه نمی‌توان به طور کامل دمانس را درمان نمود؛ اما به طور کلی روش های دارودرمانی و غیردارویی وجود دارد که در کنترل علائم بسیار موثر است. همچنین فراموش نکنید که برای اثربخشی بیشتر بهتر است این روش ها در کنار یکدیگر انجام شوند. در این قسمت به بررسی آنها می‌پردازیم.
دارودرمانی
دارودرمانی برای این بیماری حتما باید تحت نظر پزشک انجام گیرد. برای درمان دمانس داروها با دوزهای مختلفی وجود دارد که می‌توان از آنها استفاده کرد. در بیشتر موارد برای به تعویق انداختن بروز این بیماری و یا حتی کم کردن علائم آن از داروهای مهارکننده کولین استراز و همچنین ممانتین استفاده می‌شود. این داروها عوارض جانبی مختلفی برای افراد ایجاد می‌کند که بهتر است در مصرف آنها دقت نمود. همچنین از آنجایی که بیشتر افراد مبتلا به این بیماری اختلال در حافظه را تجربه می‌کنند؛ باید به آنها در مصرف این دارو ها کمک کرد.
روش های غیرپزشکی
از طرفی علاوه بر استفاده از داروهای مختلف، بهتر است این افراد از لحاظ روانی نیز مواردی را رعایت کنند. آنها باید در محیط های امن و به دور از هیجان قرار گرفته و همچنین همه چیز را تکرار کنند. در واقع آنها باید احساس کنترل و استقلال کرده و بتوانند برخی از کارها را خودشان انجام دهند. همچنین مراجعه به کاردرمانی نیز در این شرایط می‌تواند بسیار موثر باشد.
پیشگیری از بروز دمانس
بر اساس پژوهش های انجام شده در مورد دمانس، برخی از بیماری ها بیشتر افراد را در معرض ابتلا به این بیماری قرار می‌دهد. از این رو درمان و کنترل عوارض آنها می‌تواند در بروز دمانس نیز تعویق ایجاد کند. برخی از آنها شامل فشارخون بالا، چاقی، دیابت، افسردگی، انزوای اجتماعی، مصرف سیگار، پایین بودن سطح تحصیلات، از دست دادن شنوایی و… باشد. در واقع پیشگیری از این بیماری ها، پیشگیری از دمانس است.
تفاوت دمانس با آلزایمر
آلزایمر شایع ترین نوع دمانس است؛ اما آنها با یکدیگر متفاوت هستند. آلزایمر مشکلاتی مانند اختلال در حافظه کوتاه مدت، تغییرات رفتاری، عدم تمرکز و افسردگی ایجاد می‌کند اما دمانس منجر مشکل در مراقبت از خود، عدم توانایی در پیدا کردن مسیرها، سردرگمی، و اختلال در حافظه به طور کلی می‌شود. برای درمان آلزایمر بیشتر از روش های غیردارویی دمانس استفاده می‌شود. اما درمان دمانس به طور کلی نوع آن بستگی دارد. به همین دلیل نمی‌توان این دو را کاملا یکسان دانست.
شیوع دمانس
بر اساس آمارها سازمان جهانی بهداشت، هم اکنون 55 میلیون نفر در دنیا به دمانس مبتلا هستند و سالانه 10 میلیون نفر به این آمار اضافه می‌شود. از طرفی دیگر آمار ابتلا به این بیماری روز به روز در حال زیاد شدن است. البته این افزایش تا حد زیادی به دلیل بالا رفتن میزان طول عمر است. از طرفی بعد از 65 سالگی احتمال ابتلا به آن به طور چشمگیری افزایش می‌یابد.
سخن پایانی
دمانی در بیماران مختلف با سرعت و نشانه های متفاوتی در حال پیشروی است. همچنین هیچ درمان قطعی برای آن وجود ندارد. از طرفی آلزایمر که یکی از شایع ترین انواع آن است؛ هفتمین عامل مرگ و میر در جهان محسوب می‌شود. به همین دلیل مطلع بودن از نشانه های این بیماری و همچنین پیشگیری از آن بسیار حائز اهمیت است. افراد برای اینکار باید هم به سلامت روانی و هم سلامت جسمانی خود اهمیت دهند. همچنین بهتر است در این مورد از یک پزشک متخصص کمک گیرند.