هنگامی که یک شخص برگه چک را صادر می‌کند درواقع متعهد می‌شود که تا زمان درج‌شده روی برگه چک مبلغ مشخصی را در حساب شخصی خود تأمین نماید. اما نمی‌توانیم چندان به چک به عنوان یکی از ابزارهای پرداخت، اعتماد داشته باشیم. چراکه بسیاری افراد به دلیل عدم تأمین موجودی حساب صادرکننده مطابق با چک صادره، به مشکل برخوردند و چک را برگشت زدند. البته چک‌های برگشتی اثر سوء و محدودیت‌هایی برای صادرکننده ایجاد می‌کنند. در این مقاله ما سعی داریم به مسئله رفع سوء اثر چک‌ها برگشتی بپردازیم.
رفع سوء اثر چک برگشتی
زمانی که یک چک صادر می‌شود، درواقع صادرکننده خود را متعهد می‌کند تا در زمان معین مبلغ درج‌شده در چک را تأمین نماید. حال اگر در موعد مقرر این مبلغ تأمین نشود دارنده چک می‌تواند به صورت قانونی چک را برگشت بزند و از اموال صادرکننده چک مبلغ چک را دریافت نماید. اما به هر صورت عدم تأمین حساب صادرکننده و چک برگشتی دردسرهای زیادی برای افراد ایجاد می‌کند.
با توجه به این شرایط قانون‌گذار جهت جلوگیری از افزایش میزان چک‌های برگشتی شرایط سخت‌گیرانه‌ای را برای صدور چک ایجاد کرده است. هرچند این شرایط به صورت صد در صد از صدور چک‌ها با احتمال برگشت خوردن جلوگیری نمی‌کند. به همین دلیل در گام بعدی قانون‌گذار برای صادرکننده چک برگشتی محدودیت‌هایی ایجاد می‌کند. این محدودیت‌ها شامل اثر سوء چک برگشتی بر کارنامه مالی ایشان در بانک مرکزی می‌شود.
سابقه‌ی مالی و نبود اثر سوء در آن برای تاجران و اهالی بازار بسیار مورد اهمیت است. به همین دلیل قانون به ما این فرصت را می‌دهد که بتوانیم این اثر سوء و منفی چک برگشتی را از سابقه کارنامه مالی خود پاکسازی نماییم. این اقدامات که برای پاکسازی کارنامه مالی از اثر چک برگشتی، رفع سوء اثر چک برگشتی نامیده می‌شود.
روش‌های رفع سوء اثر چک برگشتی
قبل‌تر اشاره کردیم که چک برگشتی بر سابقه مالی صادرکننده آن در بانک مرکزی اثر منفی ایجاد می‌کند. عدم وجود اثر منفی در کارنامه مالی به خصوص برای تاجران و اهالی بازار بسیار اهمیت دارد. به همین دلیل برای این افراد راه‌حلی جهت رفع این اثر سوء چک برگشتی ارائه شده است. روش‌های مختلفی برای رفع سوء اثر چک برگشتی وجود دارد.
در صورت درخواست برای رفع سوء اثر چک برگشتی و عدم شروع مراحل توسط بانک. می‌توانید ظرف مدت 7 روز کاری بعد از ارائه درخواست رفع سوء اثر، به شعب بانک مورد نظر مراجعه و درخواست خود را پیگیری کنید. اگر چک شما برگشت خورد. و قصد رفع سوء اثر چک برگشتی را دارید. می‌توانید از یکی از این مراحل استفاده کنید.
تأمین موجودی
روش اول و راحت‌ترین روش برای رفع سوء اثر چک تأمین موجودی حساب بانکی صادرکننده است. به این ترتیب بانک میزان وجه درج‌شده در چک را مسدود می‌کند. سپس به دارنده چک اطلاع می‌دهد تا جهت دریافت وجه چک به بانک مراجعه نماید. به این ترتیب به سرعت سوء اثر چک برگشتی از بین می‌رود.
ارائه لاشه چک برگشتی
از دیگر روش‌های رایج برای رفع سوء اثر چک برگشتی توافق با دارنده چک توسط صادرکننده است. به عبارتی اگر صادرکننده بتواند به روشی با دارنده چک به توافق برسد و لاشه چک برگشتی را پس بگیرد. با ارائه این لاشه چک به بانک می‌تواند اقدامات لازم را برای رفع سوء اثر چک برگشتی را به راحتی انجام دهد.
ارائه رضایت‌نامه محضری دارنده چک
اگر در شرایطی لاشه چک برگشتی دیگر در دسترس نباشد. و نتوانیم از لاشه چک برای رفع سوء اثر چک بگشتی در بانک استفاده کنیم. با دریافت یک رضایت‌نامه محضری از دارنده چک که در دفاتر ثبت‌اسناد رسمی تنظیم می‌شوند. و ارائه رضایت‌نامه محضری به بانک به‌جای لاشه چک برگشتی باقی مراحل رفع سوء اثر چک برگشتی را انجام دهیم.
در مواردی که دارنده یا ذی‌نفع چک مرجعی حقوقی دولتی باشد. نیازی به مراجعه به دفاتر اسناد رسمی برای تنظیم رضایت‌نامه نیست. و ارائه نامه رسمی همان مرجع جهت انجام مراحل رفع سوء اثر چک کافی است.
واریز مبلغ چک به سپرده و مسدود نمودن سپرده
در مواقعی که ارائه لاشه چک یا ارائه رضایت‌نامه محضری امکان‌پذیر نیست. برای رفع سوء اثر ابتدا باید میزان مبلغ کسری چک را در حساب سپرده قرض‌الحسنه جاری خود در بانک واریز نمایید. سپس از بانک درخواست نمایید که این مبلغ را مسدود نماید. بانک این مبلغ را به مدت دو سال مسدود نگه می‌دارد. و تا نهایتاً 5 روز بعد از واریز پول بانک موظف است به ذی‌نفع اعلام نماید مبلغ چک تأمین‌شده است. تا دارنده چک برای دریافت مبلغ مراجعه نماید. دارنده چک نیز دو سال فرصت دارد تا جهت دریافت این مبلغ مراجعه نماید.
ارائه حکم قضایی
شما می‌توانید بدون انجام مراحل بالا در صورتی که دادگاه حکم مبنی بر رفع سوء اثر از چک برگشتی و سابقه مالی شما را صادر نمود. تنها با ارائه این حکم به بانک سوء اثر چک برگشتی را از سوابق مالی خود پاکسازی کنید.
انقضای مدت سوء اثر چک برگشتی
اگر شما هیچ‌کدام از روش‌های رفع سوء اثر چک برگشتی را انجام ندهید. به‌شرط آنکه دارنده چک برگشتی علیه شما دعوای حقوقی با کیفری اقامه نکند. به صورت خودکار پس از گذشت 3 سال از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت، سوء اثر چک برگشتی از سوابق مالی شما حذف می‌شود.
مدت‌زمان رفع سوء اثر از چک برگشتی چقدر است ؟
در روش‌هایی که قبل‌تر توضیح دادیم جهت رفع سوء اثر چک برگشتی مشخص است. که با انجام هر یک از این روش‌ها مدت‌زمان برای رفع سوء اثر چک برگشتی متفاوت خواهد بود. پس مدت‌زمان لازم برای رفع سوء اثر چک برگشتی به انتخاب روش توسط شما بستگی دارد.
توجه کنید که اگر صادرکننده چک ظرف ده روز بعد از برگشت چک با یکی از روش‌های مذکور جهت رفع سوء اثر چک مثل تأمین حساب، ارائه لاشه چک و… اقدام نکند. بانک وظیفه دارد اطلاعات لازم را که به گواهی عدم پرداخت مربوط می‌شود به سامانه اطلاعات بانک مرکزی تحویل دهد. همچنین بانک‌ها موظف‌اند.
سؤالات متداول
رفع سوء اثر چک برگشتی چیست ؟
قانون‌گذار برای صادرکننده چک برگشتی محدودیت‌هایی ایجاد می‌کند که شامل اثر سوء چک برگشتی بر کارنامه مالی ایشان در بانک مرکزی می‌شود. اما قانون این فرصت را می‌دهد که بتوانیم این اثر سوء را از سابقه مالی خود پاکسازی نماییم که به این اقدامات رفع سوء اثر چک برگشتی می‌گویند.
روش‌های رفع سوء اثر چک برگشتی چیست ؟
تأمین موجودی، ارائه لاشه چک برگشتی، ارائه رضایت‌نامه محضری دارنده چک، واریز مبلغ چک به سپرده و مسدودی سپرده، ارائه حکم قضایی، انقضای مدت سوء اثر چک برگشتی از روش‌های رفع سوء اثر چک برگشتی می‌باشند.