نشخوار فکری نام دیگر تله های ذهنی است که ما را در خود درگیر می‌کند وخارج شدن از آنها کار آسانی نیست. همه ما حداقل یکبار در زندگی درگیر افکار شده ایم که تمام نشدنی بوده اند و مدام تکرار شده اند. امروزه، نشخوار فکری یکی از اختلالاتی است که بسیاری از افراد به آن دچار شده اند. حجم اطلاعات و اخباری که در یک روز دریافت می‌کنیم بسیار زیاد است که این خود یکی از دلایل انباشت اطلاعات در مغز و نشخوار فکری است.
نشخوار فکری
نشخوار فکری به معنی تکرار وسواس گونه افکار در مغز است. این کار به این دلیل حالت وسواس برای افراد پیدا می‌کند که هیچ کنترلی بر روی آن ندارند و از این کار لذت نمی‌برند. فقط اجبارا این تصورات را برای خود تکرار می‌کنند. این افکار معمولا منفی هستن و هیچ دلیل منطقی برای آن وجود ندارد. این اختلال با وسواس فکری، متفاوت است. نشخوار فکری، زندگی فرد را مختل می‌کند و آن را در معرض طیف وسیعی از اختلالات روانی قرار می‌دهد. در این بیماری در واقع فرد محتوای یک تصویر، فیلم یا گفت و گو را مدام در ذهن خود مرور می‌کند..
علت بروز نشخوار فکری چیست؟
افراد معتقدند فکر کردن به مشکل بهتر از دست روی دست گذاشتن و کاری نکردن است. غافل از اینکه با این رفتار خودشان را در معرض نشخوار فکری قرار می‌دهند. با دوباره فکر کردن به مشکلات نه تنها حل نمی‌شوند بلکه فقط تکرار می‌شوند. حتی نمی توان به جنبه های دیگر آن نیز فکر کرد. از علل بروز نشخوار فکری به عوامل زیر می‌توان اشاره کرد..
🔸سابقه اختلالات روانی مثل افسردگی، اضطراب و وسواس
🔷کمال گرایی
🔸قرارگیری در شرایط پراسترس
عوارض روانی نشخوار فکری
شاید شما هم به اثر لاستیک روی گلی که در جاده خشک شده است؛ توجه کرده باشید. آثار چرخ های ماشین حتی ممکن است تا سالها بر روی جاده بماند. نشخوار فکری نیز دقیقا همین کار را با مغزمی‌کند. فکری که مدام در سر خودمان می‌چرخانیم؛ تغییرات جبران ناپذیری در سیستم عصبی ما ایجاد می‌کند. برای جلوگیری از بروز علائم خودکشی کلیک کنید.
📌درگیر شدن با محیط
افکاری که در سر داریم؛ مانع از درگیری موثر با محیط می‌شوند. به این معنا که آنقدر درگیر افکار خود هستیم؛ متوجه تغییرات در محیط نمی‌شویم و به جزئیانت توجه نمی‌کنیم. در انجام کارهای روزمره دچار خلل می‌شویم وممکن است تغییرات را نبینیم.
📌فرایند حل مسئله را مختل می‌کند
ذهن ما به طور پیش فرض دارای مهارت های پایه حل مسئله است. اما با نشخوار فکری این فرایند مختل می‌شود. برای حل مسائل و مشکلات نیاز به تمرکز و دقت داریم اما با مرور کردن افکار مختلف، پرداختن به مسائل دشوار می‌شود.
📌ایجاد بیماری های روان تنی
نشخوار فکری وقتی حالت مزمن پیدا می‌کند؛ به جسم نیز آسیب میزند. این اختلال با ایجاد استرس مداوم سطح کورتیزول را پایین آورده و سیستم ایمنی ضعیف می‌شود. سردرد های میگرنی، فشار خون بالا و تحریک پذیری از عوارض نشخوارفکری است. علاوه بر بیماری های سایکوسوماتیک نشخوار فکری بعد از مدت باعث اختلالات روانی متفاوتی مثل فوبیاهای مختلف، اسکیزوفرنی و… می‌شود.
📌اختلال در تمرکز و حواس پرتی
وقتی مدام به یک موضوع فکر می‌کنیم و آن را مرور می‌کنیم؛ تمرکز بر مسائل دیگر پایین می‌آید. حواسمان به راحتی پرت چیز دیگری می‌شود. شاید شما هم راجع به پرش افکار شنیده باشید؛ افرادی که به راحتی فراموش می‌کنند مشغول چه کاری بوده اند!
📌ایجاد حس حق به جانبی
افراد معتقدند با فکر کردن مداوم به مشکل، دنبال راه حل هستند. خروجی نشخوار فکری، حل مشکلات نیست بلکه تشدید آنهاست. افراد با این تصور که در حال کار مفیدی هستند؛ حس حق به جانبی دارند. و این کار را مفید می‌دانند.
📌فرق نشخوار فکری با حل مسئله
نشخوار فکری با فرایند حل مسئله و فکر کردن موثر به یک موضوع، متفاوت است. این اختلال مبهم است و فرد نمی‌داند به چه چیزی دقیقا فکر می‌کند. فرایند نشخوار متراکم است به این معنی که در یک زمان بسیار کوتاه به دفعات زیادی فکر در ذهن شما تکرار می‌شود. اما برای حل مسئله شما به یک موضوع در یک تایم مشخص، می‌اندشید و راه حل را پیدا می‌کنید. یا حداقل موضوع را از زوایای دیگری می‌توانید؛ ببینید. در واقع نشخوار غیر کارکردی است و چیزی را حل نمی‌کند.
تفاوت میان نشخوار فکری با وسواس فکری
گرچه این دو شباهت های زیادی با یکدیگر دارند اما نوشخوار فکری به طور کلی، یکی اختلال نیست. اما وسواس فکری جزو دسته اختلالات وسواس فکری عملی دسته بندی می‌شود. نشخوار یک فرایند ذهنی است که شاید به اختلال هم تبدیل شود. معمولا وسواس فکری یک نتیجه عملی به همراه دارد؛ اما نشخوار این گونه نیست.
راه های درمانی نشخوار فکری
نشخوار فکری گاهی به قدری شدید می‌شود که افراد تصور می‌کنند که هیچ راه گریزی از آن نیست. و با اینکه یک اختلال محسوب نمی‌شود اما درمان پذیر و قابل کنترل است.
✅بنویسید
نوشتن افکار با تمام جزئیات و حتی علائم نگارشی، سرعت فکر کردن را کند تر می‌کند. و افراد مجبورند برای به یادآوری خاطرات با دقت تر فکر کنند. قطعا سرعت نوشتن مان از فکر کردن، آهسته تر خواهد بود. به همین دلیل جریان تفکر نیز کند تر می‌شود.
✅فعالیت خوشایند فعال
برای درمان نشخوار فکری، فعالیت های بدنی خود را افزایش دهید. به سراغ ورزش هایی بروید که نیاز به فعالیت بیشتری دارند. برای مثال دویدن سریع یا شنا کردن پرسرعت، فرصت فکر کردن را از شما می‌گیرد و فقط مجبور هستید که به تنفس و هدف خود فکر کنید.
✅محدود کردن شروع کننده ها
با شناسایی این موضوع که با چه چیزی شروع به نشخوار فکری می‌کنید؛ می‌توان این عمل را کنترل کرد. برای مثال شخصی که مشکل بی خوابی دارد؛ به محض اینکه به رختخواب می‌رود، افکار خود را آغاز می‌کند. یا مثلا شخصی که با قرارگرفتن در یک موقعیت خاص یا رفتاری، دچار این تله می‌شود.
✅نگاه سوم شخص به مسائل
هر موضوعی که ذهن شما را درگیر خودش کرده است را از دید یک شخص دیگر بنگرید. برای مثال فکر کنید که مشکل برای فرد دیگری به وجود آمده است و شما باید آن را حل کنید. برای کمک به او با تمرکز بیشتری فکر خواهید کرد و به دنبال راه حل هستید.
✅یوگا و مدیتیشن
چنین فعالیت هایی باعث دقیق شدن شما نسبت به محرک های حسی می‌شوند. به مدیریت احساسات و افکار منجر می‌شوند و تنش را کاهش می‌دهند. شروع مراقبه برای شخصی که نشخوار فکری می‌کند در ابتدا دشوار خواهد بود اما به مرور روش این کار را یاد خواهد گرفت.
✅دارو درمانی
برای درمان نشخوار فکری، علاوه بر انجام روش های فوق،حتما به یک متخصص مراجعه کنید. مصرف دارو به کاهش استرس شما کمک خواهد کرد و فشار های روانی را کاهش خواهد داد. همچنین مصرف دارو برای درمان اختلالات همزمان و افزایش تمرکزنیز موثر است. روان درمانی به همراه دارو درمانی موثر ترین روش برای درمان نشخوارفکری است.
روش های غیر دارویی برای درمان نشخوار فکری
عده ای گوش کردن به موسیقی با صدای بلند یا بیان کردن افکار را با دیگران توصیه می‌کنند؛ که شاید موثر باشند اما درمان قطعی نیستند. امروزه شاهد روش های جایگزینی برای درمان اختلالات روان، مثل طلسم و جادو هستیم. این روش ها نه تنها علمی و دقیق نیستند؛ بلکه تاثیر معکوس بر روی روان فرد دارند. البته روشی مثل معاشرت با نزدیکان قطعا پیشنهاد خوبی خواهد بود اما به شرط آنکه موضوع نشخوار فکری را در جمع مطرح نکنید. در این صورت با صحبت کردن اطرافیان در مورد آن، افکار شما نیز بیشتر خواهد شد.
سخن پایانی
برای متوقف کردن این چرخه معیوب، راه های زیادی وجود دارد. عده ای سالها با این مشکل درگیر هستند اما برای درمان اقدام نمی‌کنند. که در این صورت آثار منفی برای خود و خانواده خواهد داشت. برای تشخیص و درمان نشخوار فکری حتما به یک روانشناس یا روانپزشک مراجعه کنید.
برای دریافت مشاوره در زمینه نوشخوار فکری می توانید با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی آواژه از طریق شماره 02191002360 تماس بگیرید
سوالات متداول
نشخوار فکری چیست؟
تکرار محتوای یک گفت وگو، تصویر یا فیلم در ذهن، به شکل وسواس گونه نشخوار فکری نام دارد. این عمل کاملا غیر ارادی است و بهمرو باعث ایجاد اختلالات دیگر نیز می‌گردد.
درمان نشخوار فکری به چه صورت است؟
نوشتن افکار، معاشرت با نزدیکان، روان درمانی و دارودرمانی، ورزش و… روش هایی موثر برای درمان نشخوارفکری هستند که در مقاله بهتوضیح آنها پرداخته ایم.
ریشه نشخوار فکری در چیست؟
افسردگی،اضطراب، قرارگیری در موقعیت های پراسترس و کماگرایی ازعلل نشخوار فکری هستند.