سبک رفتار منفعلانه یکی از سبک های رفتاری است که با سبک رفتار پرخاشگر ارتباط مستقیمی دارد. حتی این سبک رفتاری به عنوان رفتار پرخاشگر نیز تعبیر می‌شود. به طور کل همه افراد در صورت مواجه با هر رویدادی در زندگی روزمره نوعی رفتار از خود نشان می‌دهند. این رفتارها گاه پرخاشکر، گاه بی تفاوت و منفعلانه است. البته که رفتارها و واکنش های هر کسی در مواجه با رویدادی متفاوت از دیگری است. و هر سبکی به طور صورت خاص به دسته های متفاوت تقسیم می‌شود.
دسته سبک رفتار منفعلانه به این صورت است که افراد همواره در پی جلب رضایت دیگران‌اند و خود را کاملاً نادیده می‌گیرند. اما این شیوه رفتاری به‌مرور باعث ایجاد مشکلات روانی زیادی می‌گردد. لذا آشنایی با این سبک رفتاری و ویژگی‌های آن می‌تواند در جلوگیری از بروز مشکلات روحی و روانی شدید و زیادی جلوگیری کند. برای اطلاع بیشتر از سبک رفتار منفعلانه با روانشناس در ارتباط باشید. برای دریافت مشاوره فردی کلیک کنید.
سبک رفتار منفعلانه به چه معنی است ؟
سبک رفتار منفعلانه نوعی از سبک‌های رفتاری است. این شیوه رفتاری اغلب در افرادی که احساس ناایمنی در روابط بین فردی دارند، دیده می‌شود. این گروه از مردم همیشه به دنبال جلب رضایت اطرافیانشان هستند و برای این هدف خواسته‌های خود را نادیده می‌گیرند.
بر طبق پژوهش‌ها، سبک رفتار منفعلانه ارتباط مستقیمی با سبک رفتار پرخاشگرانه دارند. از این رو عده‌ای به آن پرخاشگری پنهان نیز می‌گویند. کسی که رفتار منفعلانه دارد به ابراز مستقیم و آشکار احساسات، عقاید و باورهای خود می‌پردازد. دائماً خجالتی و محافظه‌کار است و اغلب حقوق این افراد نقص می‌گردد. از آنجا که زیاد نمی‌تواند به اهداف و آرزوهای خود برسد، معمولاً در ناامیدی، غم و اضطراب سر می‌کند.
علت شکل‌گیری سبک رفتار منفعلانه
اشخاصی که از سبک رفتار منفعلانه در تعاملات خود استفاده می‌کنند معمولاً اذعان می‌دارند که نمی‌خواهند روابطشان با سایرین خراب شود. آنها سعی می‌کنند با رفتار مطیعانه و منفعل بودن، حمایت طرف مقابل را از آن خود کرده و از دوری یا جدایی با افراد مهم زندگی جلوگیری کنند. پژوهشگران به‌طورکلی دو عامل مهم را در شکل‌گیری این سبک رفتاری دخیل می‌دانند. که به شرح زیر است.
🟡 محیط
مهم‌ترین عامل تأثیرگذار در شکل‌گیری شخصیت یک کودک، محیط و خانواده او هستند. در صورتی که هنگام رخ دادن یک خطای کوچک از طرف فرزند، والدین او را با جملاتی همچون “دیگه دوستت ندارم” یا “دیگه تو را نمی‌خواهم” از خود طرد کنند، زمینه شکل‌گیری سبک رفتار منفعلانه در کودک ایجاد می‌شود.
در این حالت، کودک یاد می‌گیرد هیچ وقت نباید برخلاف انتظار و میل اطرافیان رفتار کند وگرنه او را دوست نخواهند داشت. درصورتی که کودک همواره تشویق به انجام کارهایی شود که دیگران را خوشحال و راضی نگه می‌دارد. به طور ناخودآگاه فرا می‌گیرد که خواسته‌های خودش را نادیده گرفته و همیشه طرف مقابل را اولویت قرار دهد. درنتیجه کودک به سبک رفتار منفعلانه روی می‌آورد.
🟣 ژنتیک
ژنتیک همیشه مهم ترین تأثیرات را بر رفتار و شخصیت فرد دارد. عموماً افراد بخشی از ویژگی‌هایشان را از همان بدو تولد به همراه دارند. و بخش عمده‌ای از آن را ژنتیک در برمی‌گیرد. ژن‌هایی که شاید در سبک رفتار منفعلانه یا محافظه کارانه تأثیر داشته باشند، از طرف والدین به کودک به ارث می‌رسند. در صورتی که خانواده فرد همیشه در پی راضی نگه‌داشتن باشند و هیچ‌وقت به خودشان توجه نکنند. شاید خود فرد هم رفتاری شبیه به آنها داشته باشد و منفعل شود.
ویژگی‌های سبک رفتار منفعلانه
افرادی که سبک رفتار منفعلانه دارند از خود نشانه هایی بروز می‌دهند. این افراد ویژگی هایی مانند اضطراب، کاهش اعتماد به نفس و … دارند. برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های افراد با محافظه کارانه به شرح زیر است.
🟨 اعتماد به نفس پایین
اعتماد به نفس افراد با سبک رفتار منفعلانه به شدت پایین است. به حدی که حتی نمی‌توانند مستقیماً تماس چشمی برقرار کنند. از پس کارهای بسیار ساده هم در اجتماع بر نمی‌آیند و توانایی انجام کارها به تنهایی را ندارند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه عزت نفس پایین کلیک کنید.
🟦 سرگردان بودن
افراد با سبک رفتار منفعلانه همیشه در هر مسائلی در زندگی سرگردان می‌شوند. حتی نمی‌دانند باید چه کارهایی را باید انجام دهند. برای خودشان هیچ برنامه و هدفی ندارند. و ترجیح می‌دهند دیگران در مورد زندگی آنها تصمیم‌گیری کنند و اهداف آنها را مشخص کتنند. اغلب تجربه‌های شکست زیادی در کار و زندگی خود دارند.
🟥 اضطراب
از آنجا که افراد با سبک رفتار منفعلانه نمی‌توانند خواسته‌های خود را به زبان بیاورند، همواره اضطراب دارند و نگران به نظر می‌رسند. همیشه بر سر کوچکترین مسائل نیز هراس دارند. این افراد در ارتباطات خود از ارتباط چشمی استفاده نمی‌کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اختلالات اضطرابی کلیک کنید.
🟧 عدم توانایی نه گفتن
یکی از ویژگی های افراد با سبک رفتار منفعلانه، عدم توانایی در “نه” گفتن است. برای اینکه بقیه را راضی نگه دارد هیچ‌وقت از کلمه «نه» استفاده نمی‌کند. تقریباً غیرممکن است که درخواستی را رد کنند. و یا اینکه در چیزی مخالفت کنند حتی اگر هیچ علاقه‌ای به آن شرایط و کار نداشته باشند.
🟩 آرام و بی جنب و جوش
افراد با سبک رفتار منفعلانه بسیار خونسرد هستند. در اجتماعات هرگز در بحث‌ها و کارهای جمعی شرکت نمی‌کنند. اغلب به‌عنوان تماشاچی گروه‌ها حضور دارند و ساکت‌ترین فرد در هر جمعی هستند.
از دیگر ویژگی‌های سبک رفتار منفعلانه عبارت‌اند از.
✔ صادق نبودن
✔ مورد سوءاستفاده قرار گرفتن از جانب دیگران به‌طور مکرر
✔اجتناب از مواجهه با مشکلات و مسئولیت‌های زندگی
✔ امید به مراقبت شدن از سوی دیگران
✔تخصص در پنهان کردن احساسات واقعی خود
✔ بی اشتیاق بودن نسبت به انجام کارها
زبان بدنی و کلامی افراد با سبک رفتار منفعلانه
افرادی که سبک رفتار منفعلانه دارند از زبان بدنی و کلامی متفاوتی برخوردارند. در این بخش از مقاله در رابطه با رفتار کلامی و غیر کلامی صحبت کرده ایم.
♦ رفتار غیرکلامی
- چشمانی که همیشه به پایین نگاه می‌کنند
- صدای آهسته
- تردید زیاد
- وضعیت غرق‌شدگی
- لحن مردد
- خنده‌های دروغین
♦ رفتار کلامی
ازجمله عبارات رایج این دسته از افراد عبارت‌ند از.
✅ «شاید…»
✅«حدس می‌زنم…»
✅«فکر نمی‌کنم اگر می‌توانستیم…»
✅«فقط اگر…»
✅«فکر نمی‌کنید …»
✅«اوه»
✅«خوب…»
✅”راستش واقعاً مهم نیست…»
✅«زحمت نکشید…»
برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه رفتار قاطعانه کلیک کنید.
نگرانی‌های زمینه‌ساز سبک رفتار منفعلانه
افرادی که سبک رفتار منفعلانه دارند همیشه به صورت مداوم نگرانی هایی دارند. این نگرانی ها شامل ترس از مخالفت، ترس از خشم دیگران و … است که در ادامه توضیح داده ایم.
📌 ترس از مخالفت
ترس از مخالفت یکی از نگرانی های افراد با سبک رفتار منفعلانه است. هرگز علاقه ندارند که دیگران با او مخالفت کنند و یا او را از اجتماعات کنار بگذارند.
📌 ترس از خشم دیگران
یکی از نگرانی های زمینه ساز افراد با سبک رفتار منفعلانه، ترس از خشم دیگران است. از این که دیگران با او به صورت پرخاشگرانه رفتار کنند بسیار می‌ترسند.
📌 ترس از دست نیافتن به خواسته‌های خود
نگران است که با رد کردن درخواست دیگران، آنها نیز خواسته‌های وی را رد کنند. سبک رفتار منفعلانه یکی از نگرانی های زمینه ساز افراد با سبک رفتار منفعلانه است.
📌 ترس از قضاوت شدن
نگرانی افراد با سبک رفتار منفعلانه در مورد این است که دیگران او را قضاوت کنند. راجع به او صحبت کنند. یا درباره این فرد نظر دهند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه ترس از قضاوت کلیک کنید.
پیامدهای سبک رفتار منفعلانه
بر اساس افکاری که افراد با سبک رفتار منفعلانه دارند. رفتار آنها پیامدهایی را به دنبال دارد که در ادامه راجب آنها توضیح داده ایم.
1️⃣ باور به بی‌تقصیر بودن خود
از آنجا که تمام کارهای افراد با سبک رفتار منفعلانه مطابق نظر دیگران است، در هنگام رخ دادن اشتباه و مشکل، خود را مقصر نمی‌داند. زیرا فکر می‌کند که چون بر اساس خواسته دیگران فعالیت داشته اند پس تقصیری در اشتباهات ندارد. این افراد بسیار بی مسئولیت و غیر قابل هستند.
2️⃣ انزوا
از آنجا که فرد با سبک رفتار منفعلانه فکر می‌کند با حضور در جمع دیگران باید به خواسته‌های آنها تن دهد، ترجیح می‌دهد در تنهایی خودش فرو برود و گوشه‌گیری پیشه می‌کند. برای جلوگیری از این اتفاق که به خواسته های خود توجهی ندارند، از اجتماع فراری می‌شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه انزوا طلبی کلیک کنید.
3️⃣ افسردگی
مشکل در روابط و تعاملات فرد با سبک رفتار منفعلانه او را دچار مشکلات روانی و فرسودگی می‌کند. زندگی برایش بی‌لذت شده و روحیه‌اش را کاملاً از دست می‌دهد. در این حالت احتمال گرفتن تشخیص افسردگی از نظر بالینی افزایش می‌یابد. هیچ چیزی باعث خوشحالی او نمی‌شود و علاقه اش به فعالیت های خود را از دست می‌دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه انواع افسردگی و بدترین نوع آن کلیک کنید.
4️⃣ مورد سوء استفاده قرار گرفتن
افراد معمولا دنبال فردی هستند که خواسته هایشان را بر آورده کند. ویژگی این افراد نیز به این صورت است که به خواسته های دیگران بیشتر از خود اهمیت می‌دهند. در نتیجه مورد سوء استفاده دیگران قرار می‌گیرند.
5️⃣ احساس کمبود
افراد با سبک رفتار منفعلانه به دلیل اینکه به خود توجهی نمی‌کند، و برای خود کاری را انجام نمی‌دهد احساس کمبود می‌کند. و زندگی به مرور برای او طاقت فرسا می‌شود.
کلام آخر
همانطور که گفته شد سبک رفتار منفعلانه یک سبک رفتاری است. افراد با این ویژگی رفتاری دارای اعتماد به نفس پایینی هستند و معمولا به افسردگی و اضطراب دچار می‌شوند. برای جلوگیری و پیشگیری از این سبک رفتاری باید از روانشناس و مشاورین کمک بگیرید. مرکز مشاوره ذهن نو به صورت حضوری و تلفنی به مراجعان خدمات ارائه می‌دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره درج شده تماس حاصل فرمایید.
برای دریافت مشاوره در زمینه سبک رفتار منفعلانه می توانید از طریق شماره تلفن 02191002360 با متخصصان تحصیلی در مرکز مشاوره روانشناسی صحبت کنید.