ازدواج سفید چیست؟ هنگامی که واژه ازدواج را می‌شنویم به آنچه در قانون و شرع ما پذیرفته‌شده است یعنی ازدواج دائم یا موقت، فکر می‌کنیم. اما ازدواج سفید یک پدیده تازه و نوظهور می‌باشد. که جایگاهی در شرع و قانون ندارد. این ازدواج ریشه در فرهنگ کشور ما ندارد و از فرهنگ کشورهای غربی گرفته‌شده است. و در آن خطبه عقد شرعی و قانونی خوانده نمی‌شود. سال‌های اخیر به دلایل اقتصادی، عدم تعهد و … در کشور ما نیز ظهور پیداکرده است. در ادامه این مطلب به معرفی ازدواج سفید و جرم و مجازات آن می‌پردازیم.
ازدواج سفید چیست ؟
ازدواج سفید به ازدواجی می‌گویند که زن و مرد؛ بدون اجرای صیغه نکاح که روش قانونی و شرعی می‌باشد زندگی مشترک خود را شروع کنند. این نوع از ازدواج وجاهت قانونی و شرعی ندارد و مدت زمان مشخصی نیز برای آن تعیین نمی‌شود.
در قانون مدنی ما آن ازدواج صحیح است که ایجاب و قبول در آن صراحتاً به قصد ازدواج زن و مرد دلالت کند. از آنجا که قصد طرفین در ازدواج سفید صراحتاً دلالت بر ازدواج نمی‌کند می‌توانیم بگوییم که این ازدواج وجاهت قانونی ندارد. وقتی زن و مرد بدون توجه به مسائل شرعی و بدون ثبت قانونی و رسمی ازدواج خود، زندگی مشترک را شروع می‌کنند. طبیعتاً نسبت به یکدیگر تعهد شرعی و قانونی هم ندارند. بنابراین زن و مرد در ازدواج سفید نمی‌توانند در محاکم قانونی نسبت به هم ادعای حق و حقوقی داشته باشند. شاید بتوانیم عدم تعهد طرفین به یکدیگر یکی از دلایل گرایش افراد در اوضاع اقتصادی حال حاضر به ازدواج سفید بدانیم.
آیا ازدواج سفید در ایران جرم است ؟
زمانی یک ازدواج از جانب قانون مورد حکایت قرار می‌گیرد که ازدواج با توجه به مقررات و اصول قانون منعقد گردد. در غیر این صورت ازدواج، مورد حکایت قانون نخواهد بود. بنابراین ازدواج سفید که بدون رعایت مقررات شرعی و قانونی است در نظر قانون‌گذار و قانون ایران رسمیت نخواهد داشت. همچنین این‌گونه از ازدواج به عنوان رابطه نامشروع و زنا امکان مجازات طرفین را دارد.
به عبارتی در قانون ایران، ازدواج سفید به صورت صریح جرم انگاری نشده است. و با توجه به اینکه زیست دو فرد نامحرم با یکدیگر مشروعیت ندارد. می‌توانیم ازدواج سفید را از جنبه زنا، در صورت اثبات، به عنوان یک جرم تلقی نماییم. مجازات برای ازدواج سفید با توجه به اینکه زنای اثبات‌شده محصنه یا غیر محصنه باشد تعزیر یا حد می‌باشد. کیفیت حد نیز با توجه به زنای اثباتی متفاوت خواهد بود.
ماده‌قانونی برای ازدواج سفید
ماده 221 قانون مجازات اسلامی زنا را این‌گونه تعریف می‌نماید:«زنا عبارت است از جماع مرد و زنی که علقه زوجیت بین آن‌ها نبوده و از موارد وطی به شبه نیز نباشد. » منظور از جماع مباشرت جنسی مرد و زن است. از آنجا که ازدواج سفید در ایران به عنوان رابطه زوجیت در نظر گرفته نمی‌شود.
پس ارتباط زن و مرد تحت عنوان ازدواج سفید نیز در تعریف زنا گنجانده می‌گردد. و با اثبات زنای طرفین امکان مجازات آن‌ها به عنوان زناکار وجود دارد. مطابق قانون اگر یکی از آن دو یا هر دو طرف دارای تأهل باشند. به عنوان زنای محصنه در نظر گرفته می‌شود و مجازات سنگین‌تری دارد.
مجازات ازدواج سفید چیست ؟
همان‌طور که قبل‌تر اشاره کردیم ازدواج سفید به طور صریح در قانون ما جرم انگاری نشده است. اما می‌توانیم بر اساس سایر مواد قانونی این‌گونه از ازدواج را مورد بررسی قرار دهیم. و حتی برای طرفین نیز مجازات تعیین نماییم.
بر اساس قانون ایران تنها ازدواج‌هایی که با اصول شرعی و قانونی منعقد شوند مورد حمایت قانون‌اند. و ازدواج‌های سفید در زیرمجموعه قوانین روابط نامشروع که شامل زنا و مادون زنا می‌شود قرار می‌گیرند. و امکان مجازات طرفین وجود دارد. اگر ازدواج سفید به عنوان زنا اثبات شود با توجه به اینکه زنای محصنه است یا غیر محصنه در کیفیت مجازات حدی طرفین تأثیر خواهد داشت.
از طرف دیگر ازدواج سفید از آن جهت که به صورت رسمی و قانونی ازدواج را ثبت نکردند نیز قابل پیگیری قانونی می‌باشد. چرا که طبق قانون ایران واقعه ازدواج باید توسط زوجین، به صورت رسمی ثبت شود. در غیر این صورت زوج محکوم و مجازات می‌گردد.
از دیگر آثار قانونی که ازدواج سفید به وجود می‌آورد مسئله فرزندانی است که حاصل این‌گونه ازدواج هستند. با توجه به اینکه ازدواج سفید بدون رعایت شرع و قانون انجام می‌شود مورد حمایت قانون نخواهد بود. و عدم وجاهت قانونی این ازدواج‌ها موجب سلب برخی از حقوق قانونی از فرزندان حاصل ازدواج سفید خواهد شد.
فرزندان حاصل ازدواج سفید و حقوق آن‌ها
همان‌طور که گفتیم ازدواج‌های سفید بدون رعایت اصول شرعی و قانونی انجام می‌گیرند. لذا مورد حکایت قانون نیز نخواهند بود. به همین ترتیب فرزندان حاصل از این ازدواج‌ها نیز مورد حمایت قانون نخواهند بود. و از نظر قانونی از برخی حقوق مانند دریافت ارث از والدین محروم می‌شوند.
از یک طرف این احتمال که طرفین چنین ازدواج‌هایی فرزند خود را پس بزنند وجود دارد. بنابراین فرزندان حاصل از این ازدواج‌ها به لحاظ روحی و گاهی حتی جسمی متحمل خسارات جبران‌ناپذیری خواهند شد.
البته باید توجه داشت که با وجود اینکه فرزندان حاصل ازدواج سفید از برخی حقوق نظیر ارث محروم می‌شوند. اما پدر و مادر همچنان از نظر قانون موظف به نگهداری از فرزند خود و دریافت شناسنامه برای این فرزند هستند.
قانون ثبت‌احوال مصوب سال 1355 در بند الف ماده یک خود آورده است. که صدور شناسنامه برای کودکان متولد ایران از پدری ایرانی یکی از وظایف سازمان ثبت‌احوال می‌باشد. با توجه به این قانون مشاهده می‌کنیم که تفاوتی میان فرزندان مشروع و فرزندان حاصل از ازدواج سفید جهت دریافت شناسنامه قائل نشده‌اند.
سؤالات متداول
ازدواج سفید چیست ؟
ازدواج سفید به ازدواجی می‌گویند که زن و مرد؛ بدون اجرای صیغه نکاح که روش قانونی و شرعی می‌باشد زندگی مشترک خود را شروع کنند.
آیا ازدواج سفید در ایران جرم است ؟
در قانون ایران، ازدواج سفید به صورت صریح جرم انگاری نشده است. ولی توجه به اینکه زیست دو فرد نامحرم با یکدیگر مشروعیت ندارد. می‌توانیم ازدواج سفید را از جنبه زنا، در صورت اثبات، به عنوان یک جرم تلقی نماییم.