در ساده ترین تعریف، اکسل را می توان محوری در نظر گرفت که برای اتصال چرخ های خودرو استفاده می شود. در واقع اکسل نقش محوریت مرکزی را ایفا کرده و چرخ ها و دنده ها در راستای این محور قرار می گیرند. اکسل در سطح داخلی سوراخ چرخ و یا دنده توسط یاتاقان یا بوش به صورت ثابت قرار می گیرد. این امر باعث می شود تا چرخ یا دنده آزادانه به دور اکسل چرخیده و در نتیجه خودرو حرکت کند.
اکسل خودرو چیست؟
به اکسل(axel) میله فرمان هم گفته می شود.در یک نگاه کلی اکسل پیچیده به نظر نمی رسد اما وظایف این جزء ثابت خودرو مانند مکانیزم فرمان، انتقال قدرت، تعدیل اثر جاده، کاهش دور خودرو و … ساختمان آن را دارای پیچیدگی می کند. این قسمت از خودرو مدل های مختلفی دارد. به طور کلی در هر خودرو حداقل از دو اکسل استفاده می شود.
انواع اکسل خودرو
اکسل های صلب یا یا ثابت Rigid Axles
در این نوع اکسل اتصال محور دورانی چرخ‌های 2 طرف به وسیله یک بدنه ثابت و صلب انجام شده و جابجایی چرخ یک طرف سبب جابجایی چرخ‌های سمت دیگر می‌شود. این نوع از اکسل دارای استحکام و ظرفیت تحمل بالای بار می باشند. از اکسل صلب بیشتر در خودرو های تجاری استفاده می شود.
اکسل صلب را می توان در چهار مدل زیر پیدا کرد:
- اکسل جلو فرمان پذیر Steered Rigid Front Axle))
- اکسل عقب محرک Driven Rigid Rear Axle))
- اکسل جلو محرک Rigid Front Driven Axle))
- اکسل مرده Dead Axle))
در ادامهی این مقاله به بررسی انواع اکسل صلب می پردازیم.
اکسل جلو فرمان پذیر Steered Rigid Front Axle
به دلیل ظرفیت بار و شکل هندسی اکسل جلو فرمان، این اکسل در جلوی خودرو استفاده می شود. در قسمت تحتانی تیرک اصلی آن، انحنایی به سمت پایین می باشد. این انحنا به دلیل جلوگیری از برخورد تیرک اصلی با موتور خودرو می باشد. البته در خودرو های موتور عقب مانند مینی بوس ها و اتوبوس ها این محدودیت رفع شده و تیرک اصلی شکل صاف تری دارد.
در اکسل جلو فرمان پذیر، سیستم ترمز، توپی و مجموعه چرخ روی قطعه ای به نام سگ دست نصب شده‌اند. مکانیزم ذوزنقه ای فرمان باعث به وجود آمدن امکان فرمان گیری دوچرخ بصورت همزمان و با زوایای مختلف می شود.
اکسل عقب محرک Driven Rigid Rear Axle
در بیشتر خودرو های تجاری، اکسل عقب وظیفه ی انتقال قدرت به چرخ ها و به حرکت درآوردن خودرو را بر عهده دارد. این اکسل دارای یک بدنه ی اصلی می باشد که پلوس ها و کله گاوی بر روی آن نصب می شود. کله گاوی قطعه ای است که وظیفه ی تبدیل حرکت طولی گاردان به حرکت عرضی را بر عهده دارد.
با توجه به وزن بالای تحمیل شده به این اکسل، گاهی از دو اکسل عقب محرک به صورت همزمان استفاده می شود.
اکسل جلو محرک Rigid Front Driven Axle
این اکسل به صورت همزمان دو وظیفه ی انتقال قدرت و فرمان پذیری را بر عهده دارد. از این اکسل در خودرو های تجاری که قدرت محرکه می تواند از طریق اکسل های جلو و عقب منتقل می‌شود استفاده می شود. از این نوع اکسل بیشتردر خودروهای خارج جاده ای (Off Road)استفاده می شود.
اکسل مرده Dead Axle
از این نوع اکسل در وسایل نقلیه ای مانند تریلی که کشیده شونده هستند و نیاز به انتقال قدرت با فرمان پذیری ندارند استفاده می شود. این اکسل ساده بوده و تنها دارای یک بدنه صلب به نام پوسته اکسل ، سیستم ترمز و مجموعه چرخ می‌باشد.
اکسل های تعلیق مستقل Independent Suspension Axles
در این نوع از اکسل ها حرکت چرخ یک طرف خودرو تاثیر چندانی بر حرکت طرف دوم نخواهد داشت. تمامی اجزای اکسل و تعلیق در دو طرف خودرو جدا بوده و به اصطلاح مستقل هستند. در این حالت قطعات اکسل به عنوان اجزای سیستم تعلیق مانند فنر و میله های تعادل عمل می کند. به همین دلیل است که به این نوع اکسل، اکسل تعلیق مستقل می گویند.
به طور کلی اکسل های تعلیق مستقل دارای دو نوع می باشند:
- نوع اول به نام مکفرسون Mc Phersou
این نوع از اکسل هایتعلیق مستقل، ظرفیت تحمل بار کمی دارد به همین دلیل بیشتر در خودرو های سواری یا خودرو های سبک استفاده می شوند.
- نوع دوم به نام Double Wishbone
بر خلاف اکسل های مکفرسون، این نوع اکسل دارای ظرفیت تحمل بار بسیار بالایی می باشد. از این رو از این اکسل در خودرو های تجاری نظیر اتوبوس و میدی باس و مینی بوس استفاده می شود.
علائم خرابی اکسل عقب چیست؟
به دلیل اینکه اکسل محور نصب چرخ ها می باشد، خرابی آن امری متداول است. خرابی اکسل عقب همواره با نشانه هایی همراه است. این نشانه ها عبارتند از:
- شنیدن صدای تق تق با ریتم سریع از سمت عقب
- شکستگی محفظه نگهدارنده گریس و نشت آن
- تنظیم نبودن فرمان در اثر ضربه شدید
- لرزش فرمان و خودرو در هنگام رانندگی
- پارگی و پوسیدگی بوش اکسل عقب خودرو
- خرابی پلوس خودرو
بهتر است در صورت مشاهده ی هر کدام از علائم بالا برای تعمیر اکسل عقب خودرو، به تعمیرگاه مراجعه کنید. برای تامین قطعات خودرو خود می توانید به فروشگاه کالاپلاس سر بزنید.