همان‌طور که مستحضر هستید؛ تمامی وسایل نقلیه برای داشتن عملکرد معقول و قابل قبول، باید از هماهنگی کامل بین قطعات تشکیل دهنده بهره‌مند گردند.
شاید بعضی از قطعات بکار رفته در وسیله نقلیه بسیار ریز و حتی قابل دید نباشد اما ممکن است همین قطعه کوچک دارای کاربرد بسیار حساس و مهمی باشد.
به نحوی که وجود هرگونه ایراد و مشکل در کارکرد آن سبب اختلال کارکرد کلی خودرو گردد.
یکی از قطعات مهم تشکیل دهنده خودرو سوپاپ‌ها و فنر سوپاپ‌ها می باشند.
هرچند که این قطعات نسبت به سایر قطعات تشکیل‌دهنده خودرو را از حجم و اندازه های کوچکی تشکیل شده‌اند. اما دارای نقشی کاملاً حیاتی در به حرکت انداختن وسیله نقلیه دارند.
وجود هرگونه ایراد و خرابی در شکل و ساختار سوپاپ و فنر سوپاپ و همچنین در نحوه کارکرد آنها منجر به از کار افتادن موتور خودرو می‌شود.
در این مقاله ما تصمیم گرفته‌ایم به بررسی سازوکار، علائم و دلایل خرابی این قطعه تشکیل دهنده خودرو بپردازیم.اگر تمایل دارید می توانید تا انتهای مطالب ما را همراهی کنید.
فنر سوپاپ چیست ؟
فنر سوپاپ متشکل از مفتولی به قطر ۳ الی ۵ میلی‌متر از جنس فولاد می‌باشد؛ و به خاطر این‌که به صورت قائم در محله خود جای بگیرد ۲ طرف آن را تراش می‌خورد.
فنر سوپاپ چه وظیفه‌ای دارد ؟
معمولاً با هر بار باز شدن سوپاپ توسط بادامک، فنر سوپاپ وظیفه دارد پس از عبور بادامک، آن را به حالت اولیه خود برگرداند.
وظیفه سوپاپ چیست ؟
معمولاً حلقه‌های فنر سوپاپ در سرسیلندر موتور خودرو نزدیک به یکدیگر و در طرف خار دورتر از یکدیگر قرار می‌گیرند و وظیفه این سوپاپ‌ها و بستن سوپاپ و جدا کردن سر سیلندر از موتور می‌باشد.
لازم به ذکر است که جدا شدن سر سیلندر از موتور توسط سوپاپ ها باید در زمان‌های مناسب با مخلوط هوا و سوخت صورت بگیرد.
سوپاپ ها باید اول مخلوط هوا و سوخت را وارد سیلندر سازند و پس از آن در مراحل تراکم و احتراق بسته بماند و سپس در مرحله تخلیه گازهای ناشی از احتراق را از سیلندر بیرون برانند.
در چه زمانی باید اقدام به بررسی سوپاپ های خودرو کرد ؟
از آنجایی که سوپاپ‌ها، قاعده‌ها و نشیمن‌ها می توانند کمپرس و کنترل روغن را حفظ کنند لازم است زمانی که خودرو ۸۰ هزار کیلومتر یا بیشتر کار کرده باشد این قطعات مورد بررسی قرار بگیرند زیرا در غیر اینصورت ممکن است خودرو با مشکلات سوختگی سوپاپ، کمپرس و روغن سوزی مواجه شود.
به طور معمول و باز و بررسی کردن سوپ‌ها با تمیز کردن و بررسی سر سیلندر همراه است.
چگونه می‌توان پی به خرابی سوپاپ ها برد ؟
۱- معمولاً یکی از بهترین راه‌ها برای تشخیص وجود مشکل و خرابی در سوپاپ‌ها آزمایش تراکم یا کمپرس می باشد. معمولاً هنگامی‌که سوپاپ‌ها خراب هستند یا به قول معروف دچار سوختگی شده‌اند سیلندر کمپرس معمول و استاندارد همیشگی را نخوهد داشت و دچار دارای کمپرسور زیاد و کم می‌باشد.
همان‌طور که می‌دانید هنگامی که سوپاپ می‌سوزد دیگر قدرت آب بندی مناسب را ندارد زیرا بیش از حد گرم می‌شود.
۲- یکی دیگر از علائم خرابی سوپاپ و سیت سوپاپ شنیده شدن صدای ناهنجار چلب چلب از موتور خودرو می باشد.
چه عواملی منجر به سوختگی سوپاپ‌ها می‌گردد ؟
۱ خوردگی سوپاپ‌ها
این علت اکثر اوقات به صورت خودکار روی می دهد و معمولاً هرچه کارکرد خودرو بیشتر باشد به دلیل ضربات مداوم و خوردگی حرارتی فلز روی سطح سوپاپ بیشتر ساییده می شود.
۲- عقب‌نشینی سوپاپ
این عامل معمولاً به دلیل استحقاق بیش از حد نشیمن سوپاپ رخ می دهد و سبب می‌شود تا لبه کناری سوپاپ آن‌چنان که باید عمل نکند و درنتیجه سوپاپ‌ها دچار نشتی شده و بسوزند عقب‌نشینی سوپاپ در موتورهای قدیمی بیشتر اتفاق می‌افتد.
۳- علت دیگر سوختن سوپاپ‌ها تنظیم نبودن فیلر سوپاپ و یا متعادل نبودن نسبت هوا و سوخت می باشد
۳- کج شدن سوپاپ‌ها به علت پارگی تسمه تایم موتور سبب سوختگی سوپاپ‌ها می‌شود.
۵ بیرون رانده شدن سیت سوپاپ در اثر حرارت بیش از حد سیلندر نیز بر طول عمر سوپاپ‌ها اثر منفی گذاشته و منجر به خرابی آنها می‌گردد.
چرا نباید از فنر سوپاپ ضعیف استفاده کرد ؟
علت استفاده نکردن از فنر سوپاپ ضعیف به خاطر معایب موجود در آنست.
این معایب عبارت‌اند: از ایجاد سروصدای زیاد، زود باز شدن سوپاپ و بموقع بسته نشدن آن، نشتی در سوپاپ و سوخته شدن سوپاپ.
نحوه کار فنر سوپاپ به چه صورت است ؟
فنر سوپاپ به طور آزاد بسته به طرح و شکل فنر دارای طولی مابین ۴۰ تا ۵۰ میلی‌متر می باشد. اما هنگامی که روی سر سیلندر قرار می گیرد با وارد شدن نیرویی معادل ۲۰ کیلوگرم به آن طول آن کاهش می‌یابد.
هنگامی که توسط قطعه‌ای بنام بادامک سوپاپ باز می شود طول فنر باز هم کمتر شده و معمولاً این عملیات کم شدن طول فنر سوپاپ با اعمال نیرویی معادل ۴۰ کیلوگرم با سرعتی بسیار زیاد تحت حرارت بالا به همراه ضربه انجام می‌گردد.
سوپاپ ها از چه اجزایی تشکیل شده‌اند ؟
معمولاً اجزاء تشکیل‌دهنده سوپاپ‌ها عبارت‌اند از: سوپاپ‌های خروجی، سوپاپ‌های سوپاپ‌های ورودی، فنر سوپاپ، سیت سوپاپ، گاییده سوپاپ.
ترسیدن سوپاپ به چه معناست و چه مواقعی رخ می دهد ؟
همان‌طور که متوجه شدید؛ عملکرد سوپاپ در موتور خودرو شبیه به عملکرد شیر آب می باشد در واقع سوپاپ‌ها وظیفه دارند کانال‌های ورودی و خروجی سرسیلندرها را باز و بسته کنند.
هنگامی که سوپاپ‌ها بسته می شوند به نشیمنگاه خود که بر روی سیلندر قرار دارد و به آن ست سوپاپ گفته می شود قرار می‌گیرند که در این حالت مانع از خروج و ورود مخلوط سوخت و هوا و دود و کمپرس موتور می‌گردند.
و هنگامی که جهت خارج کردن مخلوط سوخت و هوا و با گرفتن فرمان از سوی میل سوپاپ جهت وارد یا خارج ساختن مخلوط سوخت و هوا از داخل سیلندر از جای خود بلند شده و به قول معروف دریچه‌های سیلندر باز می‌شود.
حال اگر یکی یا تمام سوپاپ‌ها به هر دلیلی در مواقع لازم نتوانند بطور کامل باز و بسته شوند و بر روی سیت قرار نگیرند بیش از حد گرم شده و لبه‌های آنها دچار ترک خوردگی می‌شود.
و این ترک خوردگی سبب می‌گردد تا کمپرس از دریچه سوپاپ خارج گردد. درواقع ترک خوردگی سوپ‌ها همان ترسیده‌گی سوپاپ می باشد.
سیت سوپاپ چیست و چه وظیفه‌ای دارد ؟
محل قرارگیری لبه سوپاپ بر سر سیلندر سیت سوپاپ نامیده می‌شود. درواقع به خاطر کیپ شدن سوپاپ روی سیت سوپاپ گاز حاصل از انفجار نمی‌تواند از سوپاپ بیرون رود.
معمولاً سیت سوپاپ طوری طراحی می‌گردد که بتواند باز و بسته شده و ضربه‌های متوالی سوپاپ را تحمل کرده و دچار خود خوردگی نگردد. در صورت عملکرد نامناسب سیت سوپاپ کارایی موتور به شدت دچار اخلال خواهد شد.
گاید سوپاپ چیست و چه وظیفه‌ای دارد ؟
گاید سوپاپ یک لوله استوانه‌ای شکل است که منجر به رفت‌وبرگشت سوپاپ به‌صورت قائم می شود.
گاید سوپاپ وظیفه دارد از بلند شدن سوپاپ در جای خود پیشگیری کرده و صدای موتور را کاهش دهد همچنین به علت قرار گرفتن کاسه نمد‌ها روی گاید سوپاپ از مکش روغن موتور به داخل محفظه احتراق جلوگیری می‌کنند.
انگشتی سوپاپ چیست ؟
در بعضی از خودروها انگشتی سوپاپ به عنوان یک واسطه عمل کرده و سبب انتقال نیروی میل سوپاپ به سوپاپ می‌شود.