مکانیسم سرکوب یکی از رایج ترین مکانیسم‌های دفاعی در دیدگاه فروید، روان تحلیل‌گر مشهور است. این راهبرد برای حفاظت از روان انسان در برابر فشارهای شدید به‌کاربرده می‌شود. درنتیجه به‌طور معمول، مسئله‌ای طبیعی است؛ اما مشکل زمانی شروع می‌شود که از این روش به‌صورت افراطی و ناسازگارانه در مواجهه با همه مشکلات استفاده شود. در این شرایط روشی که ذهن انسان برای سلامتی روان به کار می‌برد، خود مسئله‌ساز می‌شود. همین موضوع لزوم آشنایی با مکانیسم سرکوب و مسائل مرتبط با آن را به خوبی نمایان می‌کند. برای آشنایی با روانکاوی کلیک کنید.
مکانیسم دفاعی سرکوب
نخستین بار فروید، بنیان‌گذار رویکرد روان تحلیل‌گری، اصطلاح مکانیسم‌های دفاعی را به کار برد. او بیان کرد که لایه شخصیتی «ایگو» برای آنکه از خود در برابر اضطراب و فشارهای گوناگون محافظت کند، از یک سری راهبردهای مقابله‌ای بهره می‌گیرد. به‌عبارت‌دیگر، هنگامی‌که بخش ناخودآگاه انسان قادر به پردازش اطلاعات پرتنش یا آزاردهنده نیست، از تعدادی مکانیسم دفاعی استفاده می‌کند. یکی از این رویکردهای مقابله‌ای، «مکانیسم سرکوب» نام دارد.
راهبرد مقابله‌ای سرکوب به این صورت تعریف می‌شود:
(واکنشی دفاعی که شخص سعی می‌کند با استفاده از آن، موضوعات ناخوشایند یا اتفاقات دردناک را نادیده بگیرد؛ با این روش ایگو می‌تواند از میزان فشار و عذاب ناشی از موضوع رخ‌داده، بکاهد.)
بر طبق نظر فروید، سرکوب کردن یک راهبرد بسیار ابتدایی و خام برای مقابله با حوادث ناراحت‌کننده به‌حساب می‌آید. بااین‌حال این مکانیسم به طرز فراوانی بین افراد جامعه مورداستفاده قرار می‌گیرد. برای مثال، زنی را تصور کنید که به‌تازگی فرزند خود را ازدست‌داده است، اما به‌طور ناخودآگاه این رویداد را از یاد برده و به‌طور مکرر برای کودکش خوراکی آماده می‌کند یا ظرف غذای او را نیز هنگام سرو غذا روی میز قرار می‌دهد. البته لازم به ذکر است که سرکوب با توهم یا هذیان فرق دارد.
در توهم یا هذیان، فرد باور دارد که فرزندش نمرده است و یا اینکه ادعا می‌کند هنوز صدای کودکش را از اتاق‌خواب می‌شنود. این در حالی است که در سرکوب، شخص از یاد می‌برد که دیگر نیازی به گذاشتن ظرف غذا برای فرزندش نیست. برای آشنایی با سایر انواع مکانیسم های دفاعی کلیک کنید.
مشکلات استفاده افراطی از سرکوب
همان‌طور که قبلاً گفته شد، مکانیسم‌های مقابله‌ای روشی مفید برای حفظ سلامت روانی افراد است. این راهبردها کمک می‌کنند تا بتوانیم از پس فشارهای ذهنی حاد بربیاییم. بااین وجود، به کار بردن افراطی این راهبردها نیز مثل هر شیوه دیگری باعث اخلال در زندگی مردم خواهد شد. مثلاً درصورتی که مادر هرگز نتواند با مسئله مرگ فرزندش کنار بیاید، در ادامه ممکن است سایر اعضای خانواده را آزار دهد. به‌علاوه اینکه خود او نیز به‌مرور ازنظر روانی دچار مشکلاتی مزمن‌تر خواهد شد.
افزون بر این، سرکوب کردن بیش‌ازحد می‌تواند روی سیستم‌های عصبی مغز اشخاص تأثیر بگذارد. درنتیجه احتمال دارد که فرد دچار مسائلی از قبیل فراموشی تجزیه‌ای گردد. به‌عبارت‌دیگر، ممکن است که مادر به‌طور کامل خاطرات مربوط به مرگ فرزند خود را از یاد ببرد. این کار اگرچه باعث کاهش تنش او می‌شود، اما نمی‌توان آن را به‌عنوان سبکی سازگارانه در نظر گرفت.
نکاتی در رابطه با مکانیسم سرکوب
در دهه‌های اخیر پژوهش‌های مختلفی در مورد مکانیسم‌های مقابله‌ای و ارتباط آن‌ها با سایر موضوعات روان‌شناختی یا فیزیولوژیکی انجام‌شده است. این تحقیقات منجر به فهم بهتر این راهبردها ازجمله سرکوب گشته است. دو حوزه فراموشی و رؤیا ازجمله مهم‌ترین مفاهیمی هستند که به آن‌ها دست پیدا کرده‌ایم. این مفاهیم به شرح زیر است. برای تغییر و شناخت این مکانیسم می‌توانید مشاوره فردی دریافت کنید.
فراموشی
آیا سرکوب همان فراموش کردن است؟ برای پاسخ به این پرسش باید گفت که سرکوب، راهکاری ناهشیار از جانب ایگو است تا فرد مسائل پرتنش را از یاد ببرد. این کار کمک می‌کند که انسان تا هنگامی‌که از نظر ذهنی آماده پذیرش و تحمل درد حادثه رخ‌داده شود، پردازش اطلاعات آن را به تأخیر اندازد.
اما فراموشی‌های معمول که برای هر انسانی و در هر موضوعی می‌تواند اتفاق بیافتد، مکانیسم دفاعی به‌حساب نمی‌آید. برای توضیح دادن علت فراموشی‌های عادی می‌توان این‌طور توضیح داد:
ذهن انسان همواره در پی جمع‌آوری، پردازش، خلاصه‌سازی و ذخیره اطلاعات مفید است. بر این اساس، طبیعی خواهد بود که بعد از مدتی، اتفاقات و داده‌های بی‌ارزش را از حافظه هشیار خارج کند. درنتیجه ما نسبت به بسیاری از مسائلی که در طول روز با آن‌ها مواجه می‌شویم، چیزی به یاد نمی‌آوریم.
رؤیا
مسائلی که توسط مکانیسم‌های دفاعی به حیطه ناهشیاری انسان وارد می‌شوند، تلاش می‌کنند تا از مسیرهای دیگری خود را به سطح هشیار برسانند. یکی از این راه‌ها، رؤیا است. بسیاری از اطلاعات سرکوب‌شده هنگام خواب وارد محتوای رؤیاها می‌شوند.
البته لازم به ذکر است که این مسائل قبل از هر نمودی در خواب، از طریق مکانیسم «نمادین سازی» تغییر می‌یابند. این امر به خاطر محافظت از سلامت روانی شخص به‌صورت خودکار انجام می‌شود. لذا در موارد پاتولوژیک، روانکاوان با استفاده از روش‌هایی ازجمله تحلیل رؤیا تلاش می‌کنند تا به ریشه اصلی ناراحتی مراجع پی ببرند.
برای دریافت مشاوره در زمینه مکانیسم های دفاعی می‌توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 تماس بگیرید.