اختلال گریز تجزیه ای یا فرار روان زاد از جمله اختلالاتی است که در دسته بیماری‌های روانی‌تجزیه‌ای، قرار می‌گیرد. این مشکل با از یاد بردن ناگهانی و شدید هویت و زندگی فعلی بیمار مشخص می‌شود. همچنین معمولاً فرد مبتلابه مکانی نامعلوم سفر کرده و هویتی تازه برای خود تشکیل می‌دهد. این اتفاق غالباً به مدت چند ساعت تا چند روز ادامه می‌یابد؛ اما مشکلاتی که در طول همین دوره‌های فرار بر زندگی اصلی شخص وارد می‌شود، خود زمینه‌ساز فشارهای روانی بیشتر و درنتیجه تشدید این اختلال است. لذا آشنایی با این بیماری روانی و مشخصه‌های تشخیصی و درمانی آن می‌تواند بسیار پراهمیت باشد. در صورتی که با این مشکل روبرو هستید حتما برای مشاوره فردی اقدام کنید.
اختلال گریز تجزیه ای
فرد دچار اختلال گریز تجزیه ای یا فرار روان زاد، به‌طور ناگهانی ممکن است محل کار، زندگی و تحصیل خود را رها کرده و به مکانی نامعلوم برود. باید توجه داشت که مقصد نهایی شخص حتی برای خودش هم مشخص نیست و دلیل آنکه به آنجا رفته را نمی‌داند. لذا، به‌طورکلی گفته می‌شود که این افراد همزمان دچار فراموشی تجزیه‌ای نیز می‌گردند.
آن‌ها اغلب در دوره‌های فرار ؛ هویت و ویژگی‌های شخصیتی کاملاً جدیدی به خود می‌گیرند. همچنین، هنگامی‌که هر یک از این برهه‌های فرار به اتمام می‌رسد، شخص هیچ خاطره‌ای از آن‌ها به یاد نمی‌آورد. برحسب شدت فشارهای روانی واردشده به فرد و نیز میزان آسیب‌پذیری روان او، این دوره‌های گریز می‌تواند از چند ساعت تا چند روز متفاوت باشد.
آشنایی با اختلال‌های تجزیه‌ای
گروهی از مشکلات روان‌پزشکی با عنوان اختلالات تجزیه‌ای بیان می‌شوند. بیمارانی که دچار این گروه از مشکلات می‌گردند، معمولاً آگاهی‌شان نسبت به خود یا محیط اطرافشان دچار اغتشاش می‌شود. در این حالت ذهن فرد با نوعی گسستگی همراه با مشکلات حافظه‌ای روبه‌رو خواهد گشت. لازم به ذکر است که این قبیل از ناراحتی‌های روانی، در آغاز شکل‌گیری، به‌عنوان یک مکانیسم دفاعی در هر شخص تلقی می‌شود.
به‌عبارت‌دیگر فرد به مجزا و محدود کردن بخشی از افکار، خاطرات یا هیجانات خود اقدام می‌کند. این کار برای آن است تا موقعیت‌های تنش‌زایی که قادر به پردازش آن‌ها نیست را از هوشیاری خود دور نگه‌داشته و دچار فروپاشی روانی نگردد. بااین‌حال، هنگامی‌که میزان و شدت استفاده از این راهبردهای مقابله‌ای بیشتر از حد مجاز می‌گردد، همین دفاع‌ها تبدیل به عوامل زمینه‌ساز مشکلات روان‌شناختی می‌شوند. در این شرایط می‌توان فرد را مبتلابه اختلالات‌تجزیه‌ای دانست.
اختلالات تجزیه‌ای شامل طبقه‌ای متنوع از مشکلات هستند. یکی از انواع شناخته‌شده‌تر این ناراحتی‌های روانی، اختلال گریز تجزیه‌ای می‌باشد. برای آشنایی بیشتر با اختلالات تجزیه ای کلیک کنید.
نشانه های مبتلایان به گریز تجزیه ای
ازجمله ویژگی‌های مشترک بین کسانی که اختلال فرار روان زاد را تجربه می‌کنند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- فراموش کردن کامل زندگی و وظایف خود در طول دوره‌های فرار.
- این نوع از یاد بردن در مبتلایان، نا هشیارانه و به‌صورت غیرارادی رخ می‌دهد.
- هویت و زندگی جدید دوره‌ای فرار معمولاً آرام و بی‌دغدغه بوده و جلب‌توجه نمی‌کند.
- پس از پایان دوره‌های فرار، فرد معمولاً حالتی از حیران بودن، سردرگمی و گم‌گشتگی در زمان و مکان را احساس می‌کند.
- دوره‌های گریز معمولاً به‌صورت خودبه‌خود و به‌سرعت از بین می‌روند.
همان‌طور که پیش‌ازاین گفته شد، برهه‌های فرار به‌طورمعمول بین چند ساعت تا چند روز به طول می‌انجامد؛ اما در برخی موارد نادر نیز، این مدت می‌تواند تا چند ماه ادامه داشته باشد. در این حالت ممکن است فرد مسافت خیلی زیادی را از مکان زندگی اصلی خود دور شود و حتی روابط اجتماعی جدیدی را با دیگران تشکیل دهد.
برای آشنایی بیشتر با سایر اختلالات اضطرابی کلیک کنید.
معیارهای لازم برای تشخیص گذاری اختلال گریز تجزیه ای
بر اساس کتاب راهنمای تشخیص اختلالات روانی، برای آنکه شخصی مبتلابه گریز تجزیه ای تشخیص گذاشته شود باید دارای تعداد و درجات مشخصی از موارد زیر باشد:
- سفر کردن غیرمنتظره و ناگهانی به جایی دیگر که در آن فرد نمی‌تواند خانه یا محیط شغلی خود را به یاد آورد.
- دچار بودن به‌نوعی سردرگمی نسبت به هویت خود و یا اکتساب یک شخصیت جدید (به‌طور نسبی یا کامل)
- این مشکل به علت ابتلای فرد به اختلال تجزیه‌ای دیگری، به‌خصوص مشکل هویت تجزیه‌ای، رخ نداده است و یا تحت تأثیر مواد روان‌گردان یا بیماری‌های طبی دیگر نیست؛ مانند مبتلا بودن به صرع در ناحیه تمپورال مغز.
- این مشکل فرد را دچار ناراحتی‌های شدید کرده و یا در حوزه عملکردهای اجتماعی، تحصیلی و یا شغلی وی تأثیر مخرب داشته است.
درمان اختلال گریز تجزیه ای
ازجمله رایج‌ترین روش‌های درمانی برای اختلالات تجزیه‌ای، به‌خصوص گریز تجزیه ای یا فرار روان زاد، می‌توان به روش‌های زیر اشاره کرد. اما به طور جامع حتما باید برای مهار و درمان استرس اقدام نمایید.
بهبود خود به خودی
همان‌طور که گفته شد، معمولاً هنگامی‌که فرد با موقعیت‌های پرفشاری روبه‌رو می‌شود که از ظرفیت تحمل وی خارج است، این دوره‌های فرار بروز می‌کند. درنتیجه، زمانی که شخص ازنظر ذهنی و روانی احساس آرامش و تعادل روانی کند، به‌صورت ناهشیار و خودکار، این برهه‌های گریز نیز به پایان می‌رسد.
هیپنوتیزم درمانی
با کمک ترکیبی از داروهای مورد تجویز روان‌پزشک و مصاحبه در حین هیپنوتیزم، می‌توان به شناسایی عوامل ایجادکننده استرس در فرد پرداخت. باید دقت کرد تا هیپنوتیزم درمانی توسط افراد مجرب و دارای مدرک صورت بگیرد تا از اثرات آسیب‌رسان احتمالی بعدی جلوگیری شود. همچنین اینکه این روش به فرد کمک می‌کند تا علاوه بر یافتن تنش‌های واردشده، نقاط ضعف شخصیتی خود را که زمینه‌ساز بروز اختلال گریز تجزیه ای ، گشته را نیز دریابد.
روان‌درمانی
معمولاً رویکرد مورد انتخاب برای درمان روان‌شناختی اختلال فرار تجزیه‌ای، درمان روان پویشی هست. این رویکرد باید به شیوه حمایتی و ابرازی انجام شود تا مؤثر واقع گردد. به‌طورمعمول، مؤثرترین تکنیک این نوع از درمان، تلقین کردن به بیمار برای رویارویی و پذیرش ضربه روانی اولیه در گذشته خود است. برای آشنایی بیشتر با روش های روان درمانی کلیک کنید.
برای دریافت مشاوره در زمینه استرس و افسردگی می‌توانید در ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.