حق بیمه مبلغی است که برای استفاده از مزایای بیمه به صورت ماهیانه پرداخت می‌شود. بخشی از این مبلغ توسط کارفرما و بخش دیگر توسط خود شخص بیمه شونده پرداخت می‌گردد. اگر شما تحت بیمه تأمین اجتماعی هستید می‌توانید در فیش حقوقی خود ببینید که هرماه مقداری مبلغ جهت بیمه از حسابتان کسر می‌گردد. اما اینکه مبلغ این حق بیمه تأمین اجتماعی چه قدر است یا آیا سقفی برای بیمه تأمین اجتماعی وجود دارد یا خیر؟ پرسش‌هایی هستند که در ادامه مطلب به آن پاسخ می‌دهیم.
سقف بیمه تأمین اجتماعی
حق بیمه تأمین اجتماعی مبلغی است که جهت استفاده از خدمات بیمه‌ای هرماه به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت می‌گردد. که بخشی از این مبلغ توسط کارفرما و بخشی توسط خود شما به عنوان شخص بیمه شونده پرداخت می‌کنید. اما این مبلغ چه قدر است و میزان پرداختی کارفرما و بیمه شونده به چه صورت است؟
کارمندان یا کارگران تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی باید به‌اندازه 30 درصد از حقوق خود را برای حق بیمه پرداخت نمایند. اما پرداخت تمام این 30 درصد توسط بیمه‌شده انجام نمی‌شود. بلکه پرداخت این میزان پول همان‌طور گفتیم میان کارفرما و بیمه شونده تقسیم می‌شود. تقسیم به گونه ایست که درنهایت بیمه شونده تنها 7 درصد از حق بیمه را از حقوق دریافتی خود پرداخت می‌نماید. و 23 درصد باقی‌مانده باید توسط کارفرما به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت شود.
البته توجه داشته باشید حق بیمه تأمین اجتماعی هرسال تغییر می‌کند. یعنی با توجه به حداقل دستمزد کارگران، حق خواروبار و مسکن مبلغ بیمه متغیر می‌باشد. اما تغییر و افزایش حق بیمه موجب نمی‌شود که نسبت پرداخت میان کارفرما و بیمه‌شده تغییر نمی‌یابد. به عبارتی افزایش حق بیمه نسبت پرداخت بیمه شونده را افزایش نمی‌دهد. درنهایت عدم پرداخت حق بیمه تأمین اجتماعی جریمه و مجازات به دنبال دارد.
مجازات عدم پرداخت حق بیمه چیست ؟
بر اساس قانون، مسئولیت پرداخت حق بیمه بر عهده کارفرما قرار دارد. بنابراین در صورت عدم پرداخت حق بیمه تعیین‌شده توسط سازمان تأمین اجتماعی در موعد مشخص فردی که مشمول جریمه نقدی می‌شود کارفرما است. کارفرما باید توجه داشته باشد که علاوه بر مسئولیت پرداخت حق بیمه. موظف است یک لیست از حقوق کارکنان خود به اضافه حق بیمه خودش و این کارکنان را باید به سازمان تأمین اجتماعی تحویل نماید.
محاسبه حق بیمه تأمین اجتماعی
سازمان تأمین اجتماعی برای محاسبه حق بیمه کارگران فرمول ارائه نموده است. که فرمول به این شرح است: پایه حقوق روزانه کارگری در تعداد روزهای کارکرد ضرب شود. حاصل با حق مسکن و حق خواروبار یا بن کارگری جمع گردد. درنهایت حاصل جمع انجام‌شده، باید در 0.30 (سی صدم) که همان سی درصد از حقوق برای حق بیمه است ضرب شود. بدین ترتیب نتیجه این مراحل ریاضی میزان حق بیمه ماهیانه کارگران را مشخص می‌کند. که بر اساس قانون پرداخت 7 درصد از آن به عهده خود کارگر و 23 درصد باقی‌مانده هم توسط کارفرما باید انجام شود.
نکته قابل‌توجه در محاسبه ماهیانه حق بیمه این است که میزان حق بیمه در 6 ماه اول سال با 6 ماه دوم متفاوت است. چرا که روزهای ماه در 6 ماه اول 31 روز و در 6 ماه دوم سال 30 روز است. همچنین ماه اسفند که 29 روز می‌باشد. پس حق بیمه در ماه‌های مختلف با توجه به تعداد روزهای آن ماه کمی متفاوت است.
مثال محاسبه
حداقل دستمزد روزانه کارگران در سال 1402 عبارت است 1.769.428 ریال، که این مبلغ در ماه‌های 31 روزه 54.852.268 و در ماه‌های 30 روزه 53.082.840 و در ماه 29 روزه 51.313.412 ریال می‌شود. در اینجا ما مبلغ دستمزد روزانه را در تعداد روزهای ماه ضرب کردیم تا حداقل حقوق ماهیانه به دست آید.
حال با توجه به مراحلی که در مطلب بالا شرح دادیم این حداقل مبلغ دستمزد باید با حق خواروبار و حق مسکن جمع شود. حق خواروبار 11.000.000 ریال و حق مسکن 9.000.000 ریال است. جمع این اعداد مثلاً در ماه‌های 31 روزه 74.852.268 ریال می‌شود. به میزان سی درصد از این مبلغ حق بیمه خواهد بود. بنابراین با ضرب این عدد به‌دست‌آمده در 0.30 (سی صدم) عدد 22.455.680 به دست می‌آید. که جمع مبلغ بیمه پرداختی کارگر در ماه‌های 31 روزه است.
از این 30 درصد 7 درصد به میزان 5.239.659 ریال توسط کارگر پرداخت می‌شود. و 23 درصد به میزان 17.216.022 ریال سهم کارفرما برای پرداخت حق بیمه است. این مبالغ همان‌طور که قبلاً گفتیم در ماه‌های 30 روزه و ماه اسفند که 29 روز است کمی متفاوت خواهد بود. در ماه‌های 30 روزه 30 درصد حق بیمه عبارت از 21.924.852 ریال و در ماه اسفند 21.394.024 ریال می‌باشد.
مزایا و پرداخت‌های شامل حق بیمه
حق بیمه تنها از حقوق ثابت ما کسر نمی‌شود بلکه تمامی پرداخت‌های حقوقی ما را در برمی‌گیرد. طبیعی است هر چه میزان حقوق و پرداخت‌های کارفرما به ما بیشتر باشد مبلغ حق بیمه نیز افزایش می‌یابد. البته نسب دریافت همان 30 درصد و 7 به 23 است. ما از کارفرما دو نوع مزایا دریافت می‌نماییم. که شامل مزایای مستمر و مزایای غیرمستمر می‌شود.
مزایای مستمر، پرداخت‌هایی است که به صورت متداول هرماه توسط کارفرما به ما پرداخت می‌شود. که شامل حقوق ثابت ما و برخی پرداختی‌های دیگر که ثابت هستند می‌شود. تمام این مزایای مستمر مشمول حق بیمه می‌گردند. از جمله مزایای مستمر می‌توانیم به حق اولاد، حق مسکن، نوبت کاری، کشیک، شرایط محیط کار، حق ایاب و ذهاب، محرومیت از تسهیلات زندگی در محل کار و … اشاره کنیم.
مزایای غیرمستمر که برخلاف مزایای مستمر دارای روال ثابتی برای پرداخت نیستند. و بسته به شرایط و فعالیت کارکنان مثلاً چند ماه یک‌بار یا حتی سالی یک‌بار پرداخت شوند. برخی از این مزایای غیرمستمر هم مشمول حق بیمه می‌شوند. این مزایای غیرمستمر شامل اضافه کاری، هزینه مسافرت کاری، پاداش انجام یک مأموریت، پاداش آخر سال، عیدی، هزینه فوق‌العاده، خسارت اخراج و … می‌شود.
کدام مزایای پرداختی مشمول حق بیمه نمی‌شوند ؟
گفتیم که از میان مزایای غیرمستمر برخی از آن‌ها مشمول حق بیمه می‌شوند و بنابراین مزایایی وجود دارند که مشمول حق بیمه نشوند. این مزایا که شامل حق بیمه نمی‌شوند عبارت‌اند از عیدی، بازخرید مرخصی، حق التضمین، حق شیر، خسارت اخراج، سنوات پایان کار،هزینه سفر و مأموریت، پاداش برای افزایش تولیدات، پاداش نهضت سوادآموزی.
سؤالات متداول
سقف حق بیمه تأمین اجتماعی چقدر است ؟
کارمندان یا کارگران تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی باید به‌اندازه 30 درصد از حقوق خود را برای حق بیمه پرداخت نمایند.
پرداخت حق بیمه تأمین اجتماعی کارگران بر عهده کیست ؟
پرداخت حق بیمه که به میزان 30 درصد از حقوق کارگر است، میان کارفرما و بیمه شونده تقسیم می‌شود. بیمه شونده تنها 7 درصد از حق بیمه را از حقوق دریافتی خود پرداخت می‌نماید. و 23 درصد باقی‌مانده باید توسط کارفرما به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت شود.