صادرات کالا یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های اقتصادی است که پیشرفت اقتصاد کشور را به دنبال دارد. در سال‌های اخیر گاهی برخی از صادرات با واردات ارز همراه نبوده است. بانک مرکزی برای رفع این مشکل دستورالعملی جهت نحوه برگشت ارز حاصل از صادرات تصویب نمود. که بر اساس آن صادرکنندگان باید برای رفع تعهدات ارزی خود اقدام کنند. وگرنه از معافیت مالیاتی برخوردار نمی‌شوند. در ادامه این مقاله قصد داریم به این پرسش که رفع تعهدات ارزی چیست پاسخ دهیم.
رفع تعهدات ارزی چیست ؟
واردات کالا موجب خروج ارز از کشور می‌شود و صادرات کالا موجب ورود ارز به کشور و اقتصاد داخلی می‌شود. بنابراین با صادرات کالا و ورود ارز به داخل کشور رشد اقتصادی صورت می‌پذیرد. به همین منظور قانون مالیات‌های مستقیم صد در صد درآمد کسب‌شده از صادرات را معاف از مالیات می‌کند. البته این درصد برای مواد خام به بیست درصد می‌رسد. اما در سال‌های اخیر برخی از صادرکنندگان در عین کسب درآمد از صادرات و استفاده از عفو مالیاتی، ارز به داخل کشور وارد نکردند. که این اتفاق مشکلاتی را برای اقتصاد و دولت ایجاد نمود.
بنابراین دولت در سال‌های اخیر قوانینی در جهت مقابله با اقدامات غیرقانونی صادرکنندگان تصویب نمود. بانک مرکزی در سال 97 دستورالعملی صادر کرد. که به نام دستورالعمل نحوه بازگشت ارز حاصل از فعالیت صادرات به چرخه اقتصاد کشور مشهور است. مطابق این قانون صادرکنندگان موظف‌اند تعهدات ارزی خود را طبق دستورالعمل صادره انجام دهند. در غیر این صورت از معافیت مالیات صادرات برخوردار نمی‌شوند.
یعنی باوجود معافیت از مالیات صادرکنندگان، هنگام انجام صادرات توسط تاجر، مالیات صادرات از طریق گمرک وصول می‌شود. این افراد باید ارز حاصل از صادرات را بازگردانند یا به عبارتی تعهدات ارزی خود را رفع نمایند. تا مالیات دریافت شده در گمرک به آن‌ها باز پس داده شود. بنابراین منظور از رفع تعهدات ارزی این است. که صادرکنندگان درصد خاصی از ارز حاصل از عملیات صادرات را با روش‌ها معین‌شده از جانب دولت و البته در زمان قانونی به چرخه اقتصاد برگرداند تا بتواند از معافیت مالیاتی صادرات بهره ببرد.
روش‌های رفع تعهدات ارزی چیست ؟
مطابق دستورالعمل نحوه رفع تعهدات ارزی روش‌هایی برای رفع این تعهد صادرکنندگان، معرفی شده است. صادرکنندگان برای برخورداری از معافیت مالیات صادرات باید از طریق یکی از روش‌های معرفی‌شده و در مهلت قانونی مقرر، تعهدات ارزی خود را رفع نمایند. با بازگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصاد کشور، مالیات وصول‌شده به تاجر بازمی‌گردد. بدین ترتیب رفع تعهدات ارزی انجام می‌شود. روش‌های قانونی رفع تعهدات ارزی عبارت‌اند از:
ارز حاصل از صادرات به صورت حواله در سامانه نیما فروخته شود.
این ارز به صورت اسکناس و به بانک‌ها و صرافی‌های مجاز انتقال یابد.
انجام واردات در برابر صادراتی که انجام گرفت.
ارز حاصل از صادرات را به شخص دیگر انتقال دهند.
دیون و تسهیلاتی که صادرکننده از بانک‌ها و مؤسسات و … قرض گرفت، بازپرداخت شود.
سامانه نیما، سامانه رفع تعهدات ارزی
از مهم‌ترین روش‌ها برای رفع تعهدات ارزی می‌توانیم به فروش ارز به صورت حواله در سامانه نیما اشاره کنیم. سامانه نیما درواقع از طریق سامانه جامع تجارت ایران قابل‌دسترسی است. لذا به نوعی سامانه رفع تعهدات ارزی همان سامانه جامع تجارت ایران است. نشانی اینترنتی این سامانه ntsw.ir است. روش فروش ارز حاصل از صادرات در قالب حواله در سامانه نیما یک روش غیرحضوری و اینترنتی محسوب می‌شود. در ادامه به نحوه و مراحل فروش ارز از طریق این سامانه می‌پردازیم.
روش فروش ارز در سامانه نیما
جهت فروش ارز حاصل از صادرات در سامانه نیما به صورت حواله ابتدا باید وارد سایت سامانه جامع تجارت ایران شوید. با جستجوی ntsw.ir در اینترنت وارد سایت گردید. لازم به ذکر است پیش از ورود به سامانه ابتدا باید در این سایت ثبت‌نام نمایید. بعد از ثبت‌نام با ورود نام کاربری و رمز عبور خود وارد سایت می‌شوید.
پس از ورود به سایت، منوی عملیات ارزی را انتخاب نمایید. و بعد در زیر منوی مدیریت عملیات ارزی گزینه فروش ارز را انتخاب نمایید.
حال یک صفحه جدید نمایان می‌شود. در این صفحه گزینه ایجاد عرضه را انتخاب نمایید.
حال شما می‌توانید مشخصات ارز قابل‌فروش خود را در صفحه جدید وارد نمایید. و درنهایت گزینه ثبت و تمام را انتخاب کنید.
مرحله بعد شما می‌توانید فروش ارز خود را نیز پیگیری کنید. در قسمت عرضه و در ردیف‌های موجود که مربوط به معامله شماست. بر روس دکمه جزئیات که در ردیف معاملات شما در جدول پایین صفحه قرار دارد؛ کلیک نمایید. بدین ترتیب اگر پیشنهادی از جانب صرافی برای شما ثبت‌شده باشد می‌توانید آن را ببینید.
اگر پیشنهادی از جانب صرافی برای شما وجود داشت. می‌توانید در مرحله بعدی اطلاعات مربوط به مبلغ ارز به‌اضافه نام بانک و صاحب حساب، شماره‌حساب، شماره شبا و … را در کادرهای مربوطه وارد نمایید. و بدین ترتیب با کلیک بر روی گزینه انتخاب پیشنهاد ارائه‌شده توسط صرافی را قبول نمایید.
هنگامی که وجه از جانب صرافی واریز شد. مجدداً می‌توانید گزینه جزئیات که در جدول ردیف معاملات در مقابل عرضه مورد نظرتان قرار دارد را انتخاب نمایید. و در صفحه جدید بازشده اطلاعات مربوط به واریز وجه حواله توسط صرافی را مشاهده کنید. هنگامی که اطلاعات مورد تائید شما باشد گزینه صدور حواله ارزی را انتخاب نمایید.
با این شرح مراحل فروش ارز شما که حاصل از صادرات بود در سامانه نیما و به صورت حواله انجام می‌شود. بنابراین تعهدات ارزی شما به عنوان صادرکننده برطرف شده است. اکنون می‌توانید جهت معافیت مالیاتی صادرات خود اقدام کنید.
مهلت مقرر برای رفعِ تعهدات ارزی
پیش‌تر اشاره کردیم که رفع تعهدات ارزی مطابق قانون داری مهلت و بازه زمانی مشخصی می‌باشد. بر اساس دستورالعمل صادره از بانک مرکزی، مهلت قانونی برای رفع تعهدات ارزی صادرکنندگان حداکثر 6 ماه از زمان صدور پروانه گمرکی است. با این وجود ممکن است مهلت رفع تعهدات ارزی توسط مراجع ذی‌ربط تمدید شود. مثل مهلت رفع تعهد ارزی سال 1400 که تا پایان سال 1401 تمدید شده بود. هرچند این مهلت معافیت‌های مالیاتی برای درآمد حاصل از صادرات را شامل نمی‌شود.
سؤالات متداول
منظور از رفع تعهدات ارزی چیست ؟
یعنی صادرکنندگان درصد خاصی از ارز حاصل از عملیات صادرات را با روش‌ها معین‌شده از جانب دولت و البته در زمان قانونی به چرخه اقتصاد برگرداند تا بتواند از معافیت مالیاتی صادرات بهره ببرد.
مهم‌ترین روش قانونی برای رفع تعهد ارزی چیست ؟
از مهم‌ترین روش‌ها برای رفع تعهدات ارزی می‌توانیم به فروش ارز به صورت حواله در سامانه نیما اشاره کنیم. سامانه نیما در واقع از طریق سامانه جامع تجارت ایران قابل‌دسترسی است.