زردی نوزاد یکی از شایع‌ترین عارضه‌هایی است که در زمان تولد رخ می‌دهد و باعث نگرانی خانواده‌ها می‌شود. این بیماری در اکثر نوزادان و به خصوص نوزادان نارس اتفاق می‌افتد. این عارضه در مراحل اولیه کم خطر و حتی بدون نیاز به پزشک در منزل نیز قابل درمان است. خوشبختانه امروزه در بیمارستان و به هنگام زایمان تدابیر مراقبتی به والدین آموزش داده می‌شود. و تمامی چکاپ‌ها به طور معمول انجام می‌شود. به این ترتیب زردی نوزاد تقریبا در تمامی موارد شناسایی و درمان می‌شود. در ادامه به نشانه‌ها، درمان و خطرات این بیماری پرداخته‌ایم. در صورت وجود هر نوع پرسش می‌توانید مشاوره کودک دریافت نمایید.
زردی نوزاد
زردی نوزاد یا یرقان به منظور زرد شدن چشم و پوست نوزادان تازه متولد شده‌است. علت این عارضه زیاد بودن سطح بیلی روبین است. بیلی روبین ماده رنگی گلبول های قرمز در خون نوزادان است. برخی از نوزادانی که از شیر مادر مصرف می‌کنند و نوزادانی که در هفته 38 بارداری به دنیا آمده‌اند، ممکن است تا به زردی مبتلا شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه هفته سی و هشتم بارداری کلیک کنید.
زمانی که نوزاد بالغ نشده باشد و توانایی تصفیه بیلی روبین را در خون نداشته باشد احتمالا به زردی نوزاد مبتلا خواهد شد. ناگفته نماند، نوزادانی که درهفته 35 تا 40 بارداری به دنیا آمده اند، برای درمان زردی به درمان های خاص احتیاج ندارند.
نشانه های زردی در نوزاد
سطح بالای رنگدانه بیلی روبین در خون باعث ایجاد زردی نوزاد می‌شود. بیلی روبین یکی از موادی است که از شکستن گلبول‌های قرمز حاصل می‌شود. و کبد به طور طبیعی بیلی روبین را پردازش کرده و پس از خارج کردن از خون از طریق مدفوع دفع می‌کند. همچنین در مدت زمان بارداری، کبد مادر بیلی روبین بدن جنین را دفع می‌کند. پس از تولد تا مدتی به دلیل عدم توانایی کبد نوزادان در پردازش بیلی روبین موجود در خون، این رنگدانه دفع نشده و در زیر پوست تجمع پیدا کرده و در نتیجه باعث زردی در پوست صورت و بدن و سفیدی چشم می‌شود. این نوع زردی که زردی فیزیولوژیک نام دارد که در روز دوم یا سوم پس از تولد نوزاد در روی پوست ظاهر شده و در مدت زمان دو هفته هم از بین خواهد رفت.
ولی در نوزادان زودرس، زردی نوزاد در روزهای پنجم تا هفتم به اوج رسیده. و برطرف شدن آن حتی دوماه نیز طول خواهد کشید. در این حالت زردی ابتدا در چهره نوزاد پدید می‌آید و به سمت پایین حرکت کرده و به گردن و قفسه سینه هم می‌رسد. حتی در مواردی نیز تا انگشتان پا ادامه پیدا کرده است. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه نوزاد تازه متولد شده کلیک کنید.
علت زردی نوزاد
بالا بودن سطح بیلی روبین در خون نوزاد یکی از اصلی ترین عوامل در زردی نوزاد است. بیلی روبین رنگدانه طبیعی در گلبول های قرمز خون نوزاد است که پس از تجزیه گلبول های قرمز کار کرده در خون آزاد می‌شود. اندازه تولید این ماده در نوزادان بیش از بزرگسالان است. کبد بیلی روبین را از خون جمع آوری می‌کند و سپس آن را وارد دستگاه گوارش می‌کند. نوزادان کبد نابالغی دارند که قادر به تصفیه این ماده از خون نیستند و مقدار بیلی روبین در خون زیاد تر خواهد شد. زردی نوزاد در این حالت به عنوان زردی فیزیولوژیک شناخته شده است که در روز دوم یا سوم پس از تولد رخ می‌دهد. در ادامه در رابطه با دیگر علل زردی نوزاد اشاره کرده‌ایم.
- خونریزی داخلی
- عفونت در خون نوزاد
- گند خونی نوزاد
- ناسازگاری خون نوزاد و مادر
- انسداد مجاری صفراوی
- نقص آنزیمی
- اختلال غیر طبیعی در گلبول های قرمز که باعث تجزیه سریع آنها می‌شود.
- نارسایی کبد
ارتباط شیردهی با زردی در نوزاد
کم آبی بدن و نبود مایع کافی باعث بالارفتن غلظت بیلی روبین در خون شده و اگر نوزاد شیر کافی و مناسبی دریافت نکند، احتمالا ابتلا به زردی بالاتر می‌رود. به عقیده کارشناسان تغذیه در هفته اول نوزاد حداقل به 8 تا 12 نوبت شیردهی در شبانه روز نیازمند است. برخی از نوزادان نیز دچار عارضه زردی ناشی از شیر مادر شده. که به طور معمول در 7 تا 11 روزگی رخ داده و اگر در کنار زردی نوزاد فیزیولوژیک ایجاد شود ممکن است تا مدت‌ها ادامه پیدا کند. ولی به طور کلی زردی ناشی از شیر مادر معمولا بی خطر بوده و نگران کننده نیست و تنها در صورتی که سطح بیلی روبین به میزان قابل توجهی افزایش پیدا کند می‌تواند باعث آسیب دائمی به سیستم عصبی شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه فواید شیر مادر کلیک کنید.
عوامل افزایش دهنده زردی در نوزادان
به طور معمول برخی از نوزادان استعداد بیشتری برای ابتلا به زردی دارند ولی دلایل زیر نیز در افزایش ابتلا به زردی نوزاد دخیل هستند.
- زودرس بودن نوزاد که به دلیل کبد نابالغ قادر به کنترل سطج بیلی روبین نیست
- کبودی نوزاد در زمان تولد
- خواهر و برادر نوزاد با سابقه زردی
- نوزاد مبتلا به اختلال ژنتیکی خاص باشد
- ناسازگاری RH خون جنین و مادر
- تشخیص زردی در نوزادان
معمولا پزشک در روز زایمان نوزاد را برای تشخیص وجود زردی معاینه خواهد کرد. پس از تولد در صورت نگرانی پزشک در مورد ناسازگاری گروه خونی، نمونه خون نوزاد گرفته‌خواهد شد. همچنین در اولین مراقبت نوزاد در بین روزهای سوم تا پنجم یعنی زمانی که بیلی روبین به بالاترین میزان خود در خون می‌رسد؛ پزشک نوزاد را معاینه خواهد کرد و در صورت نیاز آزمایش‌هایی انجام خواهد شد. اگر در خانه به دنبال تشخیص زردی نوزاد خود هستید می‌توانید نوزاد را به اتاقی با نورطبیعی ببرید و انگشت خود را با فشار بسیار کم به پیشامی یا بینی نوزاد فشار دهید و با برداشتن انگشت اگر ته رنگ زرد روی پوست ظاهر شود نشانه زردی است. اگر پوست نوزاد تیره است با بررسی لثه‌ها و یا سفیدی چشم می‌توان زردی را تشخیص داد.
عوامل خطر ساز زردی نوزاد
عوامل خطر سازی نیز در بروز زردی نوزاد نقش دارد که در نهایت موجب بروز مشکلات جدی خواهد شد. در ادامه به این عوامل خطر ساز اشاره کرده ایم.
1. گروه خونی
زمانی که گروه خونی مادر با گروه خونی کودکش متفاوت باشد، زردی نوزاد رخ خواهد داد. نوزاد از طریق جفت آنتی بادی های را دریافت می‌کند که باعث تجزیه با سرعت بالا گلبول های قرمز می‌شود.
2. تولد پیش از زمان مقرر
یکی از دلایل زردی نوزاد، تولد در هفته سی و هشتم بارداری است. به دلیل اینکه نوزاد قادر به تصفیه بیلی روبین نیست، به زردی مبتلا می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه زایمان زودرس کلیک کنید.
3. کبودی هنگام تولد
نوزادانی که در هنگام تولد به کبودی دچار می‌شوند، به دلیل تجزیه مقدار زیاد گلبول های قرمز، سطح بیلی روبین بالا می‌رود و باعث زردی نوزاد می‌شود.
4. نژاد
طبق بررسی های انجام شده، در آسیای شرقی زردی نوزاد بیش از دیگر مناطق است.
5. تغذیه شیر مادر
نوزادانی که از شیر ماردان تغذیه می‌کنند، با نوزادانی که مواد مغذی را از طریق دیگر بدست می‌آورند، بیشتر در معرض زردی نوزاد قرار می‌گیرند.
6. دهیدراته شدن
یکی از عوامل خطر ساز زردی نوزاد، دهیدراته شدن نوزاد استو دهیدراته یعنی کمبود آب کافی و کالری دریافتی. مادران باید اطمینان داشته باشند که نوزاد به حد کافی تغذیه کرده است و آب کافی مورد نیاز خود را دریافت کرده است.
درمان زردی نوزاد
پیچیدن نوزاد در یک پتوی فیبر نوری به نام بیلی بلنکت (بیلی پد) یکی از راه‌های درمان زردی نوزاد است. همچنین با نظر پزشک می‌توان نوزاد را به صورت برهنه و با چشمان بسته در زیر نور آبی بیلی لایت قرار داد که در این روش اشعه فرابنفش موجود در این نور، باعث تغییر شکل بیلی روبین و دفع آن از طریق مدفوع می‌شود. در صورتی که زردی شدید باشد با نظر پزشک متخصص می‌توان برای تعویض خون اقدام کرد که در این روش خون دارای سطح بیلی روبین بالا را با خون نرمال اهدایی تعویض می‌کنند. همچنین در مواردی نیز افزایش دفعات شیردهی نیز موثر خواهد بود.
در چه مواردی زردی نیاز به تماس فوری با پزشک دارد؟
زردی نوزاد درمواقع نادر بسیار خطرناک است. در این شراط باید فورا نوزاد را نزد پزشک برده. موارد خطرناک زردی نوزاد که به مداخله پزشک نیاز دارد در ادامه اشاره کرده‌ایم.
- اگر زردی پوست صورت نوزاد ادامه پیدا کند. و زرد تر شود.
- سفیدی چشم‌ها و پوست شکم و دست و پاها نیز زرد شود.
- نوزاد به سختی از خواب بلند شود.
- نوزاد بهانه گیر است و در مقابل شیر خوردن مقاومت می‌کند.
- نوزاد مداوم بی حال، خسته و بیمار باشد.
- نوزاد به خوبی غذا نخورد.
- نوزاد وزن گیری مناسب نداشته باشد.
- گریه های نوزاد زیاد و گوش خراش باشد.
- و تمام علائمی که باعث نگرانی والدین می‌شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه گوش درد نوزاد کلیک کنید.
جمع بندی
زردی نوزاد در حالت طبیعی عارضه‌ای است که خطر چندانی نداشته و درمانی ساده حتی در منزل خواهد داشت. البته اگر زردی وارد مراحل پیشرفته شده و درمان نشود می‌تواند عارضه هایی مانند اختلالات کبد روده و مثانه، عفونت، ترومای شدید، ناشنوایی، فلج مغزی و برخی بیماری‌های خاص را ایجاد کند. انجام معاینات و آزمایشات اولیه و مشورت با پزشک متخصص کمک شایانی به درمان عارضه زردی نوزادان خواهد کرد. مرکز مشاوره نی نی مایند به صورت تلفنی و حضوری به شما عزیزان خدمات ارائه می‌دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر روی لینک زیر کلیک کنید.
برای دریافت مشاوره در زمینه زردی نوزاد می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 با برترین متخصصان کلینیک تخصصی نی نی مایند تماس حاصل نمایید.