سن بلوغ چه زمانی است و چه چالش هایی را به همراه دارد؟ سن بلوغ دختران معمولا زودتر از پسران شروع شده و زودتر نیز تمام می‌شود. آنها معمولا از 9 الی 14 سالگی دوران بلوغ خود را پشت سر می‌گذارند در حالی که دوران بلوغ برای پسران معمولا در بازه سنی 10 تا 17 سالگی اتفاق می‌افتد. عدم اطلاع از تغییرات این دوران هم برای نوجوان و هم برای والدین دردسرهایی ایجاد می‌کند. پس کسب آگاهی در مورد سن بلوغ موجب ارتباطی بهتر بین والدین و نوجوان می‌شود. بهتر است در مورد روانشناسی نوجوان نیز مطالعه نمایید.
سن بلوغ
بلوغ به پدیده و دورانی گفته می‌شود که دختران و پسران در حال رشد، تحت فرایند و تغییرات جنسی و روحی قرار می‌گیرند. و برای همه افراد پس از 8 سالگی رخ خواهد داد. در واقع می‌توان بلوغ را انتقال دوران کودکی به بزرگسالی تعریف کرد. بدن نوجوانان در سن بلوغ توانایی تولید مثل را بوجود می‌آورد. سن بلوغ دوره ای حساس است که اگر به نوجوان توجه نشود سبب افسردگی، اضطراب، سردرگمی و گمراهی می‌شود. بلوغ در دختران و پسران نشانه های متفاوتی دارند که در ادامه در رابطه با نشانه ها و تفاوت این دو صحبت کرده ایم.
سن بلوغ و تغییرات جسمانی و روانی در دختران
دختران معمولا زودتر از پسران، گذار به دوران بزرگسالی را آغاز کرده و بالغ می‌شوند. سن بلوغ آنها در اکثر موارد 9 الی 14 سالگی است. در این دوران تغییرات متنوعی از نظر جسمانی و روانی در وجود آنها روی می‌دهد که می‌توان آنها را به تغییرات پیش از 12 سالگی و تغییرات 12 تا 14 سالگی و تغییرات پس از 15 سالگی تقسیم کرد. برای آشنایی بیشتر با علائم بلوغ دختران کلیک کنید.
1- تغییرات پیش از 12 سالگی در دختران
از جمله اولین علائمی که در سن بلوغ و معمولا پیش از 12 سالگی در دختران ظاهر می‌شود باید به برجسته شدن پستان‌ها اشاره کرد. رشد سینه ها برای اکثر دختران با اندکی درد، سوزش یا خارش همراه خواهد بود. همچنین ناحیه قهوه‌ای دور سینه نیز در این دوران گسترش یافته و بزرگ‌تر از قبل می‌شود. از جمله دیگر تغییراتی که باید به آنها اشاره کرد بزرگ شدن رحم و رشد موهای زائد در قسمت بالایی اندام تناسلی یا دو طرف لبه‌های واژن است.
همه این تغییرات باعث می‌شوند که دخترها در این دوران نسبت به تفاوت‌های جنسیتی حساس‌تر شوند و از نظر رفتاری تلاش کنند پا به دنیای بزرگ‌ترها بگذارند. آنها ممکن است در برخی موارد از بروز تغییرات جسمانی سریع در خود بهراسند و در مورد آن نگران باشند. از همین رو مهم است که والدین بتوانند در طی ارتباطی صمیمانه در مورد بلوغ اطلاعات کافی را در اختیار فرزند دختر خود قرار داده و او را برای پیمودن این مسیر آماده کنند.
2- سن بلوغ و تغییرات پس از 12 سالگی در دختران
در حدود 12 سالگی بلوغ جسمانی در دختران سرعت بیشتری پیدا می‌کند و علائم آن نیز متنوع‌تر خواهند بود. از جمله این علائم می‌توان به ادامه یافتن رشد سینه‌ها، افزایش تجمع چربی در نواحی باسن و ران، رشد موی زیر بغل، بروز آکنه روی پوست صورت یا بدن و سرعت یافتن رشد قد اشاره کرد. با گذر از 12 سالگی و آغاز 13 سالگی این تغییرات کامل‌تر می‌شوند. در همین راستا اکثر دختران اولین قاعدگی خود را در این سن تجربه می‌کنند با این حال این مسئله طبیعی است که قاعدگی در برخی دختران زودتر و یا دیرتر شروع شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد هرچقدر تجمع چربی در بدن دختر بیشتر باشد احتمال بروز بلوغ زودرس بیشتر وجود دارد.
با توجه به تغییرات جسمانی ذکر شده دختران پس از 12 سالگی شروع به ساختن یک ذهنیت بزرگسال از خود می‌کنند. آنها در این برهه زمانی حساسیت روانی بالاتری پیدا کرده و تحریک پذیری بیشتری از خود نشان می‌دهند. از همین رو ممکن است گوشه گیرتر شده یا علائمی از پرخاشگری و افسردگی را بروز دهند.
بسیار اهمیت دارد که بتوانید تشخیص دهید این علائم روانشناختی ناشی از بلوغ هستند یا علل و عوامل دیگری در بروز آنها نقش دارند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه بهتر است با یک روان شناس متخصص در حیطه کودک و نوجوان مشورت نمایید.
3- تغییرات پس از 15 سالگی در دختران
تغییرات مرتبط با سن بلوغ پس از 15 سالگی نیز ادامه می‌یابد. علائم تداوم فرایند بلوغ در این سنین مواردی نظیر منظم شدن چرخه قاعدگی، تکامل یافتن رشد دستگاه تناسلی و کامل شدن فرایند رشد پستان‌ها را در بر می‌گیرد. در این دوران دختران به دنبال کسب هویت منحصر به فردی از خود هستند و بیشتر به جمع‌های دوستانه علاقه پیدا می‌کنند. آنها دوست دارند همانند یک بزرگسال رفتار کرده و استقلال بیشتری را به دست آورند.
نشانه های سن بلوغ در دختران
دختران در سن 8 تا 13 سالگی به سن بلوغ می‌رسند. و زمانی که دختران به سن بلوغ رسیدند، توانایی تولید مث و بارور شدن پیدا می‌کنند. در این دوران پستان ها به تدریج بزرگ می‌شوند. به طور تقریبی سن بلوغ در دختران 10 سالگی است و اگر زودتر اتفاق بیوفتد، بلوغ زودرس می‌باشد. در ادامه به نشانه های سن بلوغ در دختران اشاره کرده ایم.
رویش موهای زائد: در ناحیه تناسلی، صورت، زیر بغل، دست و پا موهای زائد پدیدار می‌شود. و به تدریج با افزایش سن این موها ضخیم تر می‌شود اما تا پایان سن بلوغ رشد آنها متوقف خواهد شد.
رشد سینه ها: یکی از نشانه های رسیدن به سن بلوغ در دختران، افزایش پستان ها است.
افزایش قد: قد دختران در سن بلوغ بصورت چشمگیری بلند خواهد شد.
تعریق: تعریق یکی از نشانه های بلوغ دختران است. در دوران بلوغ، هورمون ها دچار تغییرات می‌شود به طوری که 2 تا 4 میلیون هورمون در بدن ترشح می‌شود.
جوش صورت: یکی از بارز ترین نشانه های سن بلوغ در دختران جوش زدن است. جوش ها روی صورت، سینه، کمر مشاهده می‌شود.
عادت ماهانه: قاعدگی یا عادت ماهانه از دوران بلوغ آغاز و تا زمان یائسگی ادامه دارد. دختران در سن 9 تا 16 سالگی اولین پریود را تجربه خواهند کرد.
نشانه های سن بلوغ در پسران
همه پسرها با رشد سنی به مرحله می‌رسند تا تبریل به مرد شوند. افزایش بیضه ها در 11.5 سالگی رخ می‌دهد که اولین نشانه از بلوغ سنی در پسران است. سن بلوغ در پسرا ها از 9.5 سالگی تا 13.5 سالگی مشاهده می‌شود. در ادامه به نشانه های بلوغ در پسران اشاره کرده ایم.
بزرگ شدن بیضه ها: در 11.5 سالگی رشد بیضه در پسران رخ خواهد داد. بیضه ها در زمان شروع بلوغ هورمون تستوسترون ترشح می‌کنند. این هورمون باعث تغییرات جدی در پسران خواهد شد.
پهن تر شدن بدن: پهن و عریض شدن شانه های پسران در سن بلوغ به وضوح قابل مشاهده است.
ضخیم شدن تارهای صوتی: در این دوران تارهای صوتی در پسران قطور شده و صدای آنها بم می‌شود.
تعریق: با ترشح و فعالیت غدد فوق کلیه، پسران بیشتر تعریق می‌کنند و بوی ناخوشایندی می‌دهند. تعریق در کشاله های ران و زیر بغل بیشتر دیده می‌شود.
رشد موهای زائد: در ناحیه زیر بغل، صورت، ناحیه تناسلی، دست و پا موهای زائد نمایان خواهند شد.
جوش صورت: در اغلب پسران، با فعالیت غدد کلیوی، مواد روغنی ترشح می‌شود که سبب چرب شدن صورت و ظهور جوش ها می‌شود.
تغییرات خلقی: در دوره سن بلوغ، نه تنها از لحاظ جسمی بلکه از لحاظ روحی نیز نوجوانان دچار تغییرات می‌شوند. پسران در این سن گاهی رفتارهای خطرناک و ناخوشایند از خود بروز می‌دهند و عموما عصبی و پرخاشگر هستند.
سن بلوغ و تغییرات جسمانی و روانی در پسران
پسران اغلب روند بلوغ را دیرتر از دختران آغاز می‌کنند. سن بلوغ آنها معمولا 10 تا 17 سالگی است. همانند دختران این برهه را می‌توان به 3 دوره تقسیم کرد که تغییرات جسمانی و روانی در سنین 11 تا 13 سال، 13 الی 15 سال و 15 سال به بالا را شامل می‌شود. در ادامه به توضیح هریک از مراحل پرداخته‌ایم. برای آشنایی بیشتر با بلوغ پسران کلیک کنید.
1- تغییراتی که در طی 11 تا 13 سالگی روی می دهند
از سنین 11 سالگی اکثر پسران با تغییراتی در ظاهر جسمانی خود مواجه می‌شوند که از شروع شدن فرایند بلوغ در آنها حکایت دارد. از جمله این تغییرات می‌توان به رشد موهای زائد در ناحیه تناسلی و بزرگ‌تر شدن بیضه‌ها و نواحی اطراف آن اشاره کرد. در پی همین موضوع پسران در این سن به تفاوت‌های جنسیتی توجه بیشتری نشان می‌دهند و موضوعات جنسی می‌تواند جذابیت بیشتری برای آنها پیدا کند.
2- سن بلوغ و تغییراتی که در طی 13 الی 15 سالگی پسران رخ می دهند
در این دوره از بلوغ پسران با علائم گسترده‌تری ظاهر می‌شود. از جمله این علائم باید به کلفت‌تر شدن صدا، سرعت گرفتن رشد قد، قوی‌تر شدن ماهیچه‌ها، تجربه انزال شبانه و رشد بیشتر آلت تناسلی اشاره کرد. پسران باید در این دوران توسط والدین در مورد دوران بلوغ آموزش‌های کافی را دریافت کنند تا بتوانند در مورد غریزه جنسی و نحوه مدیریت آن آموزش ببینند. برای ترتبیت جنسی فرزندان در سنین نوجوانی بهتر است از یک روانشناس متخصص در حوزه کودک و نوجوان کمک بگیرید.
3- تغییراتی که پس از 15 سالگی روی می دهند
پس از 15 سالگی تغییرات بلوغ به سمت نوعی ثبات حرکت می‌کنند. برای مثال در این دوران صدای وی به مرور به یک حالت پایدار دست پیدا می‌کند، موهای زیر بغل او رشد می‌کنند، موهای صورت کم کم همانند مردان بزرگسال می‌شود و بیضه و آلت تناسلی به اندازه نهایی خود می‌رسند.
پسران در سن بلوغ تلاش می‌کنند به یک جمع بندی از شخصیت خود به عنوان بزرگسال برسند. آنها به سختی در پی کسب هویت خود هستند و بیشتر با دوستان‌شان معاشرت می‌کنند. همچنین ممکن است به خاطر تغییرات هورمونی پرخاشگرتر شده و ناسازگاری‌هایی از خود نشان دهند. بسیار اهمیت دارد که بتوانید درک مناسبی از آنها در این دوران داشته باشید، برای حریم شخصی و استقلال آنها احترام قائل شده و نحوه نظارت بر رفتارشان را نیز تغییر دهید. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نحوه برخورد با نوجوان بهتر است از یک روانشناس متخصص در این زمینه کمک بگیرید. پیشنهاد می‌شود مقاله خصوصیات افراد بالغ را هم بخوانید.
کلام آخر
سن بلوغ حساس ترین دوره رشد در نوجوانان است. در این دوره والدین باید اهمیت زیادی به نوجوانان خود بدهند و با آنها مناسب برخورد کنند. نوجوانان در سن بلوغ مخصوصا پسرها، آزار و اذیت های مخصوص به خود را دارند که با رفتار درست بر آنها می‌توان غلبه کرد. بهترین راه گذراندن این دوره رشد کمک از روانشناس است. مرکز مشاوره ذهن نو به صورت حضوری و تلفنی به مراجعان خدمات ارائه می‌دهد. برای‌کسب اطلاعات بیشتر با شماره درج شده تماس حاصل فرمایید.
،دریافت مشاوره در زمینه سن بلوغ می توانید در هر زمان از روز برای مشاوره نوجوان با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 تماس بگیرید.