با ۷ مورد از علائم و نشانه های استرس آشنا شوید
این روزها علائم استرس و اضطراب، میان مردم در هر سطحی شایع می باشد. طبق تحقیقات (AIS) موسسه استرس آمریکا 77 درصد از مردم تجربه استرسی را دارند که بر سلامت جسمی آنها تأثیرگذار است. این آمار، فقط نشان دهنده موارد تاثیرگذار بر سلامت می باشد. اگر همه استرس‌های روزمره را در نظر بگیریم، این حس، یک تجربه جهانی است.
البته باید گفت علائم استرس و اضطراب از هم متفاوتند؛ ولی مردم غالبا از لفظ یکسانی برای علائم استرس و اضطراب استفاده می‌کنند! ساده‌تر بگوییم، همه ما در مقطعی از زندگی مان احساس استرس را تجربه می‌کنیم؛ ولی همه تجربه اضطراب بیمارگونه را نداریم. این نکته مهمی است که با شناختن علائم استرس و تفاوت آن با علائم اضطراب، می‌توانیم به پیشگیری و درمان اقدام نماییم.
علائم استرس چیست؟
طبق تعریف (NHS) سازمان سلامت انگلستان، استرس، احساس فشار روحی یا عاطفی بیش از حدی است که قادر به مقابله با آن نیستیم. چون شرایط بوجود آورنده استرس، تغییرات مثبت یا منفی زندگی مان است، پس همیشه وجود دارند. قبولی در آزمون، تغییر در شرایط شغلی یا مکان زندگی و بسیاری موارد دیگر که هر روز شاهد آنیم دلایلی برای استرس هستند. برخی در چنین شرایطی رشد می‌کنند و عده ای هم صدمه می‌بینند. بنابراین، موقعیتی که ممکن است برای فردی استرس‌زاست، شاید برای دیگری انگیزه‌بخش باشد. با استرس میزان ترشح هورمون‌ها در بدن تغییر می کند. و این امر کمک می کند با فشارها یا تهدیدها مقابله نماییم. به عبارتی پاسخ «جنگ یا گریز» ایجاد می‌شود. اما علائم استرس چیست؟
شاید گاهی تحریک‌پذیر شویم، همواره نگران بوده یا رفتار غیرمنطقی داشته باشیم. یا علائم جسمانی چون مشکلات گوارشی، سردردهای تنشی، درد عضلانی، اختلال در خواب یا سرگیجه را تجربه نماییم. اگر استرس ادامه یابد، علائم جسمی دیگری مانند ضعف دستگاه ایمنی، مشکلات پوستی، مشکلات شناختی (اختلال در تمرکز و حافظه)، مشکلات خلقی، رفتارهای خطرناکی مثل سیگارکشیدن و مصرف مواد مخدر، مشکلات جسمی شدیدتر مثلا بیماری قلبی، عروق کرونری، سرطان و مشکلات ریوی نیز پیدا می شوند. در حقیقت استرس بر احساسات، تفکر، رفتار و عملکرد بدنمان تأثیر می گذارد؛ ولی چیزی که به دنبال این تغییرات پیش می‌آید در همه افراد یکسان نمی باشد و عوامل زیر در تعیین آن موثرند:
میزان شدت استرس و عوامل ایجادکننده آن- مدت‌زمان ماندگاری و ادامه استرس – میزان منابع در دسترس فرد برای مقابله.
طبق قاعده هر موقع فشار (استرس یا تهدید) از بین رفت، باید سطح هورمون استرس نیز به حالت عادی برگردد. اما گاهی میزان این هورمون‌ها به همان شکل قبلی در بدن می‌مانند و باعث علائم اضطراب می‌شوند. در این هنگام بدون وجود استرس، علائمی را شاهدیم که علتی برای توضیح آنها نداریم و رفتارهایی بوجود می‌آیند که حتی قادر به کنتر نیستیم. نکته مهم دیگر این است که استرس با ترس متفاوت است. ترس علتی بیرونی و معقول دارد؛ در حالی که استرس ناشی از تعارض درونی و مبهم است. در این قسمت برای شناخت بهتر این علائم، هفت مورد از مهم‌ترین علائم استرس را بررسی می کنیم:
-
نگرانی مفرط
احساس نگرانی گهگاهی طبیعی است؛ بخصوص اگر زندگی پرتنشی داشته باشیم. اما اگر این نگرانی بیش از حد و مداوم باشد، و کنترلش سخت شود و موجب اختلال در فعالیت‌ها‌ی بشود، غیرعادی است. حتی ممکن است این نگرانی مداوم، با رویداد بوجود آورنده آن تناسبی نداشته باشد و این بیانگر استرس است.
هنگام نگرانی مفرط فرد پیوسته با افکاری درگیر است و بی اختیار، ان ها را در ذهنش مرور می‌کند. این افکار بطور تکراری به دهن می آیند و به خطری مربوط می شوند که ممکن است در آینده اتفاق بیفتند و فرد منتظرش است. این افکار آزاردهنده اند و کنترل آنها مشکل است.
-
برانگیختگی و آشفتگی مداوم
برانگیختگی و آشفتگی هم یک احساس طبیعی است که بیشتر افراد هنگام استرس به آن دچار می شوند. بیشتر مواقع، نیازی به نگرانی ندارد؛ ولی چنانچه علتی بیرونی برای آن یافت نشود، از گروه علائم اضطراب محسوب می شود.
نبض تند، عرق کردن کف دست‌ها، لرزش دست و خشکی دهان، به این دلیل رخ می‌دهند که مغز خطر را حس کرده و بدن را برای واکنش به تهدید آماده می‌نماید. اگر تهدیدی واقعی وجود داشت، این رفتار مفید است ؛ ولی اگر هیچ تهدیدی نباشد یا لااقل تهدید بزرگی نیست، ناتوان‌کننده می شود.
-
احساس بی‌قراری
این نوع بی‌قراری امکان دارد بر وضعیت روانی و زندگی روزمره ما تأثیرات بدی بگذارد. بی‌قراری ناشی از اضطراب، موجب ناتوانی در استراحت، مشکل در تمرکز یا ناآرام‌بودن مداوم می شود. همچنین از لحاظ جسمی نیز روی ما تأثیر می گذارد و شاید اختلالاتی مانند سندرم پای بی‌قرار را باعث گردد.
در این علامت، شخص بسته به موقعیت عکس‌العمل‌های گوناگونی بروز می‌دهد. ممکن است نتواند یک جا بماند و حس کند مدام باید جایش را عوض کند یا کلا کارش را کنار بگذارد. در کل می‌توان گفت که در این شرایط فرد همیشه کارهایش را نیمه‌کاره رها می‌کند. این عدم ثبات از حس تشویش درونی اش ناشی شده و به این شکل خود را در رفتار بیرونی نشان می‌دهد.
-
خستگی
درگیری ذهنی مداوم با اضطراب انرژی زیادی از فرد می گیرد. برای همین فرد مضطرب به‌راحتی خسته می‌شود. این اتفاق بعد از تجربه اضطراب رخ می دهد و گاهی تا جایی پیش می‌رود که حتی فرد بدون انجام کاری همیشه احساس خستگی می کند.
-
دشواری تمرکز
اکثر افراد مبتلا به اضطراب می گویند که در تمرکز مشکل دارند. این توضیح خوبی است برای کاهش عملکرد در زمان اضطراب، و فرد دقیقا هنگام استرس متوجه می شود که تمرکز ندارد. و قادر نیست روی کار خاصی تمرکز کرده و آن را انجام دهد. غالبا احساس می‌کند که ذهنش خالی شده است. در موارد شدیدتر حتی امکان دارد فرد احساس گیجی کرده و علائم اضطراب شدیدتری از خود بروز دهد.
-
تحریک‌پذیری
تحریک‌پذیری یک نوع احساس بی‌قراری است. فرد تحریک‌پذیر، با کوچک‌ترین چیزی، فورا ناامید یا ناراحت می‌شود. این حالت در مواقع استرس‌زا عادی است اما اگر در غیر این موارد رخ دهد، بیانگر اضطراب است. در چنین موقعیت هایی فرد منابع خود را برای مقابله با اضطراب بکار گرفته است؛ از این رو برای تحمل اتفاقات جدید ذخیره ای ندارد.
-
سفت‌شدن عضلات
اگر در بیشتر روزهای هفته عضلاتی منقبض دارید، این نیز یکی دیگر از علائم مکرر استرس می باشد. انقباض عضلانی با استرس رابطه‌ای دوجانبه دارد. یعنی ممکن است تنش عضلانی علت افزایش احساس اضطراب باشد و یا اضطراب باعث افزایش تنش عضلانی شود. البته باعث هر دوی اینها می تواند یک عامل سوم باشد.
احساس لرزش داشتن در سطح بدن، سنگینی روی عضلات، تجربه تیک یا نبض روی عضلات از نشانه های آن هستد.
آیا هیچ علائمی از استرس و اضطراب دارید؟ همین حالا می توانید از خدمت مشاوره ای ما استفاده کنید و از وضعیت روحی خود آگاه شوید.
چرا اطلاع از علائم اضطراب و استرس مهم است ؟
اولین قدم برای مقابله با شرایط نامطلوب، شناخت آن شرایط است. تا بتوانیم آنها را مدیریت کرده و راهکارهای مقابله با آن را شروع کنیم. استرس به خودی خود، بیماری نمی باشد، ولی اگر به آن توجه نکنیم، می‌تواند موجب بیماری ما شود. برخی اوقات استرس ابزاری مفید است که باعث افزایش انرژی و توجه می شود. با این وجود معمولا، استرس در زندگی فرد یک نیروی منفی است که مجموعه‌ای از اثرات ناخواسته را ایجاد می کند.
مردم گمان می‌کنند درباره استرس و خطرات آن اطلاع کافی دارند، اما تا زمانی که واقعیت‌ها و آمار مربوط به استرس را ندانند، نمی‌توانند به طور کامل اثرات آن را درک نمایند. بهتر است که با درک درست این مساله، سعی در مدیریت و تعدیل استرس نماییم یا هنگام دچار شدن به اضطراب، آن را درمان کنیم. شناختن درست علائم استرس و اضطراب به ما کمک خواهد کرد تا راه‌های مقابله سالم را پیدا کنیم و این را بدانیم که روش‌های مقابله ناسالم چون نوشیدن الکل یا کشیدن سیگار نمی توانند جوابگو باشند. شناخت علائم استرس و انجام عکس‌العمل صحیح و به موقع، از بروز عوارض غیرارادی استرس و بیماری‌های جسمی‌جلوگیری خواهد کرد.
آیا علائم استرس در بین کودکان با بزرگسالان متفاوت است ؟
اختلالات استرس در هر سنی می تواند ایجاد شود. اما شیوع برخی از انواع این اختلالات در سنین خاصی بیشتر است، این علائم بین کودکان در مقایسه با بزرگسالان به شکل متفاوتی برون ریزی دارد.
عدم تکامل کامل عملکرد شناختی درکودکان، مهم‌ترین عامل تفاوت بین آنها و بزرگسالان است. کودکان نمی‌توانند دنیای خود را همچون بزرگسالان پردازش‌کنند. عملکرد شناختی تکامل‌نیافته در کودکان بر چگونگی شناسایی و واکنش ذهنشان به تهدیدهای احتمالی تأثیرگذار است.
بدین معنی که آنها غالبا متوجه نمی‌شوند چه هنگام واکنش‌ها‌ی ترسشان غیرمنطقی می باشد. فقط می‌دانند چه احساسی دارند و بر اساس آن عکس‌العمل نشان می‌دهند. علائم مختلفی همچون موارد زیر از آن دسته اند:
کابوس‌ها‌ی مکرر و اختلال در خواب- بی‌قراری مداوم – خواب‌آلودگی یا به خواب رفتن در مدرسه – اختلال
در توجه – تحریک‌پذیری – گریه – عصبانیت – سکوت (طولانی‌مدت یا انتخابی) – بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع – اجتناب از قرارگرفتن در شرایط خاص – کاهش اشتها – ترس غیرموجه.
سخن پایانی
برای جلوگیری از استرس کار زیادی نمشود کرد؛ اما برای مدیریت موثر استرس کارهای زیادی می شود انجام داد. مانند یادگیری نحوه درست استراحت، انجام ورزش های منظم و به‌کارگیری تکنیک‌های خوب مدیریت زمان. بیشتر مردم در طول زندگی خود مجبورند علائم استرس و اضطراب را تجربه کنند. ADAA (انجمن استرس و اضطراب آمریکا) طی مطالعه ایبیان کرد که اختلالات اضطرابی شایع‌ترین بیماری روانی در ایالات متحده است. بطوریکه سالانه 40 میلیون نفر از افراد 18 ساله و بالاتر در ایالات متحده دچار این اختلال می شوند. که چیزی حدود 18.1 درصد کل جمعیت آنه را شامل می شود.
امروزه علائم استرس به قدری همه‌گیر شده است که گاهی آنها را جزئی از مسائل عادی و روزمره زندگی می‌پنداریم. با اینکه اختلالات اضطرابی قابل درمان می باشند، تنها 36.9 درصد از مبتلایان به آن تحت مداوا قرار می‌گیرند.