یکی از بیماری‌ها مزمنی که گریبا‌ن‌گیر بسیاری از افراد در سراسر جهان است، “دیابت” می‌باشد. روند بروز این بیماری تدریجی است و با عوارض جانبی و مشکلات بسیاری برای کودک همراه است.
دیابت در حقیقت اختلال در سوخت‌وساز و متابولیسم بدن است. نتیجه فقدان تولید انسولین در بدن یا مقاومت بدن نسبت به انسولین و عدم عملکرد صحیح آن، بروز بیماری دیابت است. عوارض و مشکلات فراوانی در اثر دیابت برای فرد به وجود می‌آید.
انسولین نام هورمونی است که از سلول‌ها خاصی در پانکراس ترشح می‌شوند. نقش انسولین در بدن تبدیل قند و نشاسته به انرژی و پایین آوردن قندخون است.
انواع مختلفی از دیابت شناخته شده است. در ادامه مطلب به بررسی انواع دیابت، ریسک فاکتورها، عوارض ناشی از بیماری و درمان آن می‌پردازیم.
انواع دیابت
چهار نوع مختلف دیابت شامل دیابت نوع یک، نوع دو، دیابت بارداری و دیابت با علل متفرقه شناخته شده است. ویژگی‌ها هر کدام را در ادامه بررسی می‌کنیم.
دیابت نوع یک
معمولا در کودکان و نوجوانان و افراد زیر ۳۰ سال بیشتر رخ می‌دهد. البته احتمال ابتلا به آن پس از ۳۰ سالگی نیز وجود دارد.
سلول‌ها تولیدکننده انسولین در پانکراس از بین می‌روند. نتیجه این تخریب فقدان انسولین در بدن فرد می‌باشد.
قند مواد غذایی به مصرف سلول‌ها بدن نرسیده و انرژی سلول‌ها تامین نمی‌گردد.
افراد مبتلا به دیابت نوع یک به دلیل عدم تولید هورمون انسولین، از همان ابتدا تشخیص بیماری باید انسولین دریافت کنند.
دیابت نوع دو
به طور معمول پس از ۳۰ سالگی و در بزرگسالی رخ می‌دهد. شایع‌ترین نوع دیابت است و به آن دیابت غیر وابسته به انسولین نیز می‌گویند.
مقاومت نسبت به انسولین در این نوع دیابت دیده می‌شود. در نتیجه سلول‌ها بدن نمی‌توانند از قند مواد غذایی استفاده کنند.
چاقی، بالا رفتن سن، سابقه دیابت بارداری، کم تحرکی، ابتلا به چربی‌خون و فشارخون از عواملی هستند که ریسک ابتلا به دیابت نوع دوم را افزایش می‌دهد.
دیابت حاملگی
به دیابتی که اولین بار در بارداری تشخیص داده می‌شود، دیابت بارداری می‌گویند. دیابت حاملگی معمولا پس از ختم بارداری برطرف می‌شود.
ممکن است دیابت حاملگی بعدا به دیابت نوع دو تبدیل شود.
دیابت با علل متفرقه
به دنبال رژیم غذایی پر از قند و کربوهیدرات، ابتلا به عفونت‌ها، جراحی، برخی داروها و … ایجاد می‌شود.
ریسک فاکتورها
منظور از ریسک فاکتورها، عواملی هستند که احتمال ابتلا به دیابت در افرادی که این ویژگی‌ها را دارند، بالا می‌برد. این عوامل عبارتند از:
بالا رفتن سن
چاقی
سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت
کم تحرکی
فشارخون بالا
افزایش چربی‌خون
سابقه دیابت بارداری در زنان
ابتلا به بیماری قلبی و عروقی
استرس
بیماری زنان مانند سندروم تخمدان پلی‌کیستیک
رژیم غذایی پر از کربوهیدرات و قند
استرس و نگرانی‌ها
عوارض
افزایش قندخون به تخریب و از بین رفتن عروق بدن منجر می‌گردد. عوارض ناشی از دیابت بر اساس عروق تخریب شده در چند دسته قرار می‌گیرند.
عوارض عصبی
بی‌حسی، سوزش و درد که در انگشتان دست و پا احساس می‌شود.
عوارض قلبی و عروقی
تخریب عروق مربوط به سیستم قلبی و عروقی می‌تواند ریسک ابتلا به بیماری‌ها قلبی و بروز سکته‌ها قلبی و مغزی را بالا ببرد.
عوارض کلیوی
آسیب‌دیدگی عروق کلیوی باعث اختلال در تصفیه شده و مواد زائد در بدن باقی می‌مانند. هم‌چنین میزان سدیم و آب در بدن بالا می‌رود.
تجمع بیش از اندازه آب در بدن موجب بالا رفتن وزن و ورم اندام‌ها می‌شود. دفع پروتئین در ادرار نیز در افراد دیابتی مشاهده می‌گردد.
عوارض چشمی
پارگی عروق شبکیه، آب مروارید، نابینایی در دیابت اتفاق می‌افتد.
سایر عوارض
قطع انگشتان، عفونت‌ها باکتریایی یا قارچی پوستی، کاهش شنوایی، افسردگی، آپنه یا وقفه تنفسی حین خواب، اختلال نعوظ و اختلالات جنسی دیگر، بیماری‌ها مربوط به لثه از دیگر عوارض ابتلا به بیماری دیابت است.
درمان
درمان موثر افراد دیابتی شامل دارودرمانی و برنامه‌ها غیر دارویی است. درمان قطعی برای دیابت وجود ندارد و روش‌ها درمانی موجود تنها به کنترل بیماری کمک می‌کند.
در ابتدا به افراد بیمار در خصوص بیماری و تغییر سبک زندگی آموزش می‌دهیم.
تغییر رژیم غذایی و مصرف بیشتر سبزی و حبوبات، مصرف کمتر شیرینی و مواد قندی علاوه به کنترل بیماری، می‌تواند به کاهش وزن نیز کمک کند.
ورزش کردن علاوه بر تاثیر آن در کنترل قندخون و کاهش مقاومت به انسولین، اثرات دیگری مانند بهبود فعالیت سیستم قلب و عروق دارد.
داروها موجود در بازار برای کنترل بیماری شامل انسولین و قرص‌هایی از دسته بی‌گوانید‌ها، سولفونیل‌اوره‌ها، تیازولیدیندیون‌ها می‌باشد.
انسولین از همان ابتدا برای افراد مبتلا به دیابت نوع یک تحویز می‌شود. کنترل دیابت نوع دو در ابتدا به کمک قرص‌هایی مانند متفورمین و گلی‌بن‌گلامید انجام می‌شود.