شمع یک قطع کوچک و مهم در خودرو می باشد که وظیفه شروع احتراق در خودرو را دارد. تمامی خودرو هایی که با سوخت فسیلی کار می کنند برای تکمیل فرایند احتراق در پیشرانه، نیاز به یک وسیله برای جرقه زدن و شروع کار دارند که این وسیله در خودرو شمع نام دارد.
با استارت ماشین بعد از این که سوخت وارد سیلندر خودرو می شود با هوا ترکیب شده و شمع با دریافت ولتاژ بالا و جرقه زدن منجر به سوختن بنزین ( یا گاز ) می شود. که این عملیات کار و انرژی مورد نیاز برای شروع فعالیت قطعات دیگر موتور در نتیجه حرکت خودرو را فراهم می کند.
شمع خودرو چگونه کار می کند
باتری خودرو یک منبع است که ولتاژ اولیه برای جرقه زدن را تامین می کند. برای اینکه شمع بتواند جرقه بزند، در این فرایند قطعه ای به نام کوئل وجود دارد که با دریافت ولتاژ پایین از باتری خود، ولتاژ آن را تقویت و افزایش می دهد و سپس این ولتاژ بالا به شمع منتقل می شود. بعد از انجام این فرایند در اثر افزایش جریان بین دو الکترود مرکزی و جانبی موجود در شمع ( که یکی مثبت و یکی منفی است.) بنزین موجود در موتور احتراق پیدا می کند.
شمع ها به طور عادی به ولتاژی حدود 1200 تا 25000 ولت یا بیشتر برای ایجاد عمل احتراق صحیح نیاز دارند.
اجزای شمع ماشین
شمع خودرو که بر روی سر سیلندر قرار دارد از اجزای زیر تشکیل شده است :
- عایق چینی
- الکترود مثبت
- الکترود منفی
- واشر
انواع شمع ماشین
در بازار قطعات و لوازم یدکی خودرو، چندین مدل شمع وجود دارد که از نظر مشخصات، طول عمر، قیمت و کارایی با هم متفاوت هستند. از جمله پرکاربردترین شمع های موجود در ایران می توان به موارد زیر اشاره کرد :
شمع گرم : این نوع شمع، برای خودرو هایی مناسب است که با دور پایین کار می کنند. به عبارت دیگر به دلیل عدم تولید گرمای زیاد، سرد هستند. نکته مهم در مورد این نوع شمع این است که رسوبات کربن به مرور زمان بر روی آن قرار می گیرند که باعث کاهش عمر قطعه می شود.
شمع سرد : این نوع شمع بیشتر در موتور های با دمای بالا استفاده می گردد و بعد از هر با احتراق به سرعت سرد می شوند.
نیکلی یا مسی : این نوع شمع ها مقاومت کمی در مقابل حرارت و گرما دارند و عمر مفیدشان بین 30 تا 40 هزار کلومتر است.
پلاتینیومی : به دلیل این که جنس الکترود آنها از آلیاژ پلاتینوم است. در این حال که عمر مفید بالایی دارند می توانند تا 2500 درجه سانتی گراد حرارت را تحمل کرده و تا 100 هزار کیلومتر کار کنند.
ایردویومی : شمع های ایردیومی که جنس الکترو آن ها ایردیوم است طول عمر بالاتری نسبت به نوع پلاتینیومی دارند.
چند الکترودی : در این مدل شمع، دو پلاتین دو الکترودی موجود است. در نتیجه دو مسیر جه عمل جرقه زدن وجود دارد.
دلایل خرابی شمع ماشین
از جمله مهمترین دلایلی خرابی شمع ماشین می توان به موارد زیر اشاره کرد :
حرارت بالا : یکی از مهمترین دلایل کاهش عمر شمع ها ، بالا و رم شدن بیش از حد آن ها می باشد. برخی اوقات به دلیل زمان بندی اشتباه در احتراق هوا و ترکیب وسوخت داخل سیلندر پیش از جرقه، دمای این قطعه بالاتر از حد معمول می رود.
نشت روغن : یکی دیگر از علت های خرابی زودهنگام شمع، روغن می باشد. با آسیب دیدن درز های قطعه های پیشرانه به مرور زمان، روغن به قطعات دیگر موتور از جمله شمع نشست می کند.
آلودگی شمع با کربن زیاد : یکی دیگر از دلایل کاهش طول عمر شمع افزایش کربن موجود بر روی سر شمع است. کیفیت سوخت پایین و استفاده از فیلتر های هوای معیوب از اصلی ترین دلایل افزایش بیش از حد کربن در سر شمع ها می باشد.
علائم خرابی شمع و فرا رسیدن زمان تعویض شمع خودرو
از مهمترین مشخه های علائم خرابی شمع می توان به خام سوزی، کاهش قدرت موتور هنگام شتاب گیری اشاره داشت. علاوه بر این نشانه ها نیز تغییر در حالت شمع و رنگ چینی عایق روی قطعه کمک بسیار زیادی در تشخیص وضعیت آن به شما می کند.
چینی شمع ماشین در حالت معمولی به رنگ خاکستری، زرد یا قهوه ای کم رنگ است و همچنین اثری از کربن و … بر روی سطح آن دیده نمی شود. اما شمع معیوب دارای ایردات ظاهری می باشد که از جمله مهمترین علائم ظاهری شمع می توان به موارد زیر اشاره داشت :
تغییر نگ چینی : به دلیل آلودگی های موجود در بنزین رنگ چینی شمع به شکل صورتی یا قرمز می شود.
وجود بنزین بر روی شمع : در برخی موارد به دلیل ترکیب نادرست بنزین و هوا در محفظه سیستم جرقه زنی، سر شمع آلوده به بنزین می شود.
ترک خوردگی چینی : مقدار پایین اکتان سوخت سبب ترک خوردن چینی و الکترود منفی شمع می شود. یکی دیگر از علائم آن نیز صدای تق تق از موتور است.
فرسودگی الکترود : اگر زمان تعویض شمع را به تعویض بندازید الکترود مرکزی آن ممکن است سوخته و فرسود شود. توصیه می کنیم در این مواقع سریع شمع ماشین خود را تعویض کنید تا آسیبی به قطعات دیگر نرسد.
لعاب روی چینی : به دلیل تخت گاز رانندگی کردن به مدت طولانی با خودرو، تجمع ترکیبات کربانی بر روی سر شمع زیاد می شود که در این زمان لایه لعابی شمع به رنگ سبز یا زرد در می آید. که باید در این مواقع شمع ماشین را تعویض کنید.
ذوب شدن الکترود مرکزی : در زمانی که شمع بسیار گرم شود یا وایر های قطعه، برق دزدی داشته باشند. الکترود مرکزی یا منفی ذوب شده و به چینی آن صدمه جدی وارد می شود. برای مواجه نشدن با چنین مشکلی باید از شمع خودرویی با کیفیت خوب و دامنه حرارتی بالا استفاده کنید.